Author: avukatanilakalin

Haklı fesih veya diğer adıyla haklı nedenle derhal fesih hakkı, kanunda sayılan nedenlerden birinin gerçekleşmesi sebebi ile iş ilişkisine devam etmesi artık beklenemeyecek tarafa, iş sözleşmesini derhal feshetme yetkisi sağlayan bir haktır.   Haklı nedenle derhal fesih hakkı İş Kanunu 24. (işçi) ve 25. Maddede (işveren) hem işçi hem de işveren açısından ayrı ayrı düzenlenmiştir.

Sigortalı şekilde bir işyerinde çalışırken, kendi isteği ve kusuru olmaksızın işsiz kalan çalışanların; belirli bir süre boyunca aldıkları geçici para desteğine, işsizlik maaşı veya işsizlik ödeneği denilmektedir. Buna göre kanunda sayılan zorunlu şartları yerine getiren işçiler, işsiz kaldıkları süre boyunca ödedikleri sigorta primi ve gün sayısına göre belirli bir süre boyunca maaş almaktadır.

Yapılan çoğu teşvik ve düzenlemeye rağmen sigortasız işçi çalıştırma, maalesef ülkemizde hala oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. İşçilerin bu önemli hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu ile koruma altına alınmış olsa da çoğu işçinin sigorta primleri yatırılmamakta; bazı durumlarda ise sigorta primleri eksik ve düzensiz şekilde bildirilmektedir.  Sigortasız çalışmak işçi açısından ne kadar zararlı ise işveren açısından da oldukça ağır yaptırımları olan bir durumdur. Bu nedenle işçinin sigortasının yapılması her iki taraf için de büyük bir öneme sahiptir.

Sigortalılığın tespiti davası ya da diğer adıyla hizmet tespit davası, sigortasız şekilde çalıştırılan ve bu nedenle sigorta primleri yatırılmayan işçilerin; geçmişe dönük olarak sigorta primlerinin tamamlatılması amacıyla açtıkları bir dava türüdür.   Sigorta primleri eksik ödenen, işe giriş bildirgesi düzenlenmeyen, uzun ya da kısa vadeli sigorta primleri yatırılmadan sigortasız şekilde çalıştırılan işçiler, bu dava ile prim kayıplarını ve toplam sigortalılık günü kayıplarını telafi edebilir.

İşçi ve işveren arasında kurulan iş ilişkisine devam edilip edilmeyeceği kararının, belirli bir süre geçmesi sonunda verilmesine olanak tanıyan sözleşmelere; deneme süreli iş sözleşmesi denilmektedir.   İş sözleşmesine eklenecek deneme süresi ile işçi çalışma koşullarını ve bu koşulların kendisi açısından uygunluğunu görmekte; işveren ise işçinin bu işe uygun olup olmadığını test edebilmektedir.

Doğum izni, doğum yapacak veya yeni yapmış kadınlar ile eşleri doğum yapan babalara verilen, kesintisiz ve ücretli bir izin türüdür. Hamilelik sürecinin başladığı andan itibaren devreye girmektedir. İş Kanunu’na göre; hekim raporu sonucunda gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçiler daha hafif ve sağlığına uygun işlerde çalıştırılmalıdır.

İş sözleşmesi, işçinin belirli ya da belirsiz süre ile işverene bağımlı şekilde iş görmeyi; işverenin de bu çalışma karşılığında  işçiye bir ücret ödemeyi yüklendiği sözleşme türüdür. Bu sözleşme ile işçi, işverenin emirlerini yerine getireceğini; işveren de işçinin emeği karşılığında bir ücret ödeyeceğini taahhüt etmektedir. Hizmet sözleşmesi olarak da adlandırılmaktadır. 

İş yerindeki mevcut çalışma koşullarında gerçekleştirilen bir değişikliğin esaslı sayılması için işçi açısından çalışma şartlarının ağırlaşması ölçüt alınmaktadır. Buna göre, işçinin değişiklik yapılmadan önceki ve sonraki hali birbiri ile karşılaştırılır. Eğer işçi açısından aleyhe bir durum bulunuyor ise bu değişikliğin esaslı değişiklik olduğu söylenebilir.

İş güvencesi, 30 veya daha fazla işçinin çalıştığı bir iş yerinde, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan ve en az 6 aylık kıdeme sahip olan işçilerin sahip olduğu bir haktır. İş akdinin feshini belirli usul ve geçerlilik şartlarına bağlayarak işçiyi koruma altına alan bir güvencedir. İş güvencesine sahip olan işçilerin iş sözleşmeleri, ancak geçerli veya haklı bir nedene dayanılarak feshedilebilir.

Belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında belirli bir süre belirtilmeksizin yapılan iş anlaşmasıdır. Bu tür sözleşmelerde işin ne zaman sona ereceği önceden belirlenmez. İşçinin işe başlamasıyla birlikte, iş sözleşmesi belirsiz süreli hale gelir ve işçi ile işveren arasındaki çalışma ilişkisi süresiz olarak devam eder.