2023 askerlik celp dönemlerinin açıklanmasıyla birlikte birçok kişi, bedelli askerlikte kıdem tazminatı ödenir mi sorusunu merak etmektedir. Askere gidecek işçiler, uzun dönem muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılırken kıdem tazminatı alabilir. Bedelli askerlikte ise yasanın yeni çıkmış olması ve yargı kararlarının eksikliği nedeniyle kıdem tazminatı hakkında tereddütler bulunmaktadır. Ankara iş hukuku avukatı olarak yazımızda bu konuyu inceleyerek, merak edilenleri cevaplayacağız.
Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılmada Kıdem Tazminatı Hakkı
Kıdem tazminatı, kanunda belirtilen şartları taşıyan işçilerin almaya hak kazandığı bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı almak için;
- İş Kanunu kapsamında çalışıyor olmak,
- İşyerinde 1 senelik kıdemi doldurmak,
- İş akdinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi gerekmektedir.
Askerlik nedeniyle işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazandıran durumlardan biridir. Buna göre iş yerinde 1 senelik kıdemini dolduran işçiler, askere giderken tazminat alabilmektedir. Halk arasında askerlik tazminatı olarak da bilinen bu tazminat; aslında kıdem tazminattır.
1476 sayılı Eski İş Kanunu’n halen yürürlükte bulunan 14. Maddesi ile muvazzaf askerlik hizmeti nedeni ile istifa edecek işçilerin kıdem tazminatı hakkı bulunduğu düzenlenmiştir. Yani bedelli askerliğin aksine; muvazzaf askerlik görevini yerine getirecek kişilerin kıdem tazminatı hakkı olduğu konusunda bir şüphe bulunmamaktadır. Askere giderken tazminat adlı yazımızı okuyarak konu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Bedelli Askerlik Yapacaklar Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
Muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılmada tazminat alınacağı açık olsa da bedelli askerlik konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Açıklamak gerekir ise 2018 senesinde yürürlüğe giren 7146 sayılı Askerlik Kanunu’na göre, bedelli askerlik yapacak kişilerin ücretsiz izne ayrlmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Ücretsiz izinde sözleşme askıda kalacağı için bu süre boyunca işçinin iş görme borcu; işverenin ise ücret ödeme borcu bulunmamaktadır.
Kıdem tazminatının bozucu yenilik doğuran bir hak olması, bedelli askerlik yapacak işçinin ücretsiz izinde sayılması ve ilk dönemlerde konuyla ilgili bir Yargıtay kararı bulunmaması nedeni ile ilk dönemlerde bedelli askerlikte kıdem tazminatı alınmayacağı görüşü hakim bulunmaktaydı.
Ancak, 26.06.2019 tarihinde yürürlüğe konulan 7179 sayılı kanun ile bedelli askerliğe ilişkin hükümler de güncellenmiştir. Bu kanun ile bedelli askerlikte temel eğitim süresinin 1 ay olduğu düzenlenmiştir. 1 aylık askerlik hizmetini tamamlayan ve askerlik bedelini ödeyen kişiler, kanunen askerlik görevini yerine getirmiş sayılmaktadır. Bunun sonucunda ise bedelli askerlik yapacakların kıdem tazminatına hak kazanacağı fikri ağırlık kazanmaya başlamıştır.
Peki bedelli askerlik yapacaklar kıdem tazminatına hak kazanır mı? Kanunda yapılan güncellemeler ve yeni yargı kararları doğrultusunda, işçi bedelli askerlik yapıyor olsa da kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Dikkat edilmesi gereken konu, askere gidecek işçinin bu nedenle işten ayrılıp ayrılmamasıdır. Yazının devamında da görüleceği üzere, işçilerin seçimlik hakkı bulunmaktadır. İşçi dilerse istifa etmek yerine sözleşmeyi askıda bırakabileceği gibi dilerse de sözleşmeyi askerlik nedeniyle feshedebilir. Askerlik görevi bedelli olarak yapılsa dahi; işçi vatani görevini yerine getirmiş sayılacağından, kıdem tazminatına da hak kazanacaktır.
Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Konusundaki Tereddüdün Nedeni
İş Kanunu’nda işçilerin askerlik sebebiyle iş sözleşmelerini feshetmeleri halinde kıdem tazminatı alabileceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte yine İş Kanunu’nda ücretsiz izne ayrılan işçilerin sözleşmelerinin, izin süresi boyunca askıda kalacağı da belirtilmiştir. Bunun sonucunda ise bedelli askerlikte kıdem tazminatı konusunda tereddütler meydana gelmiştir.
Çünkü, 26.07.2018 tarihinde Askerlik Kanununda yapılan değişiklik ile Kanuna, bedelli askerliğe ilişkin düzenlemeler bulunan geçici 55. Madde eklenmiştir. İlgili maddede “bu madde hükümlerinden yararlanan kişiler temel askerlik eğitimi boyunca çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından ücretsiz veya aylıksız izinli sayılırlar” hükmü getirilmiştir. İlgili maddeden de görüleceği üzere; bedelli askerlik yapacak kişilerin, askerlik süresince ücretsiz izinli sayılacağı belirtilmiştir. Bu hüküm sebebi ile bedelli askerlik yapacak kişiler kıdem tazminatı alabilir mi konusu tartışmaya yol açmıştır.
Bu tereddüdün asıl nedeni, işçinin hem kıdem tazminatı talep edebilmesi hem de ücretsiz izinli sayılması çelişkisidir. Buna göre işçi bedelli askerlik yapıyor olsa da vatani görevini yerine getirmiş olacağı için kıdeme hak kazanması gerekir. Diğer yandan ise işçinin iş sözleşmesinin, bedelli askerlik süresince askıda kalacağı; bu nedenle de iş akdi henüz feshedilmediği için kıdem tazminatına da hak kazanılmayacağı görüşü bulunmaktadır.
Yazımızın devamında da görüleceği üzere; bu problemin çözümü aslında oldukça basittir. Kanun tarafından işçiye seçimlik hak tanınmıştır. Yani işçi dilerse bedelli askerlikte kıdem tazminatı alacak şekilde iş akdini feshedebilir. Diğer yandan ise istifa etmek yerine iş sözleşmesini askıda bırakır ve askerlik dönüşünde aynı işyerinde çalışmaya devam edebilir. Bu süre boyunca sözleşme askıda bekleyeceği için işçi, işveren tarafından da askere gitmesi nedeniyle işten çıkartılamaz.
Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Alınır
Son senelerde verilen Yargı kararları da bu çelişkiyi sona erdirmiştir. Farklı mahkemelerce verilen kararlara göre; bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Bunun için askerlik sevk belgesi eklenen bir dilekçe ile işverene başvurmak gerekmektedir. Dilekçede askerlik görevi nedeniyle işten ayrılacağı ve hak edilen kıdem tazminatının kendisine ödenmesi talebi iletilmelidir. Bu talebe rağmen tazminat ödenmez ise bir iş avukatı ile kıdem tazminatı davası açılmalıdır. Dava sonucunda işçinin hak etmiş olduğu tazminat ve alacaklar tahsil edilecektir.
Bedelli Askere Gidenler Kıdem Tazminatı Almak Yerine Ücretsiz İzin Kullanabilir
1111 sayılı Kanun’un 55. Maddesine göre iş sözleşmesi, bedelli askerlik süresince askıda kalmaktadır. Kanun hükmüne göre işçi, askerlik boyunca ücretsiz izinli sayılacaktır. Bunun sonucunda ise bedelli askerlik yapanların iş sözleşmeleri, bu süre boyunca işveren tarafından sona erdirilememektir. Aynı zamanda işçi eğer sözleşmeyi feshetmez ise askerlik bitiminde, 2 ay içinde işverene başvurarak eski işine dönebilecektir. Kanun bu düzenleme ile işçilerin işsiz kalmasının önüne geçmeyi amaçlamaktadır. İşverenin, işçiyi işe başlatmaması halinde; işe iade davası veya kıdem tazminatı davası gündeme gelecektir.
Görüldüğü üzere işçilerin seçimlik hakkı bulunmaktadır. İşçi ya sözleşmeyi feshetmeden askere gidecek ve dönüşte eski işine başlayacak ya da sözleşmeyi askerlik nedeniyle feshederek, kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçinin talep etmesi halinde kendisine kıdem tazminatını ödenmek zorundadır.
Askerlik dönüşünde işverene nasıl başvurulacağı konusuyla ilgili detaylı açıklama, askere giderken tazminat adlı yazımızda yapılmıştır. Dilerseniz ilgili yazıyı okuyarak daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Bedelli Askerlik Kıdem Tazminatı Hakkında Yargı Kararları
Verilen Yargı kararları da bedelli askerlikte kıdem tazminatı alınacağını belirtmektedir. Örneğin İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk dairesinin vermiş olduğu 2019/3156 Esas ve 2019/3356 Karar sayılı ilamında;
“Kıdem tazminatına hak kazanma bakımından işçinin iş sözleşmesini muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle feshetmesi yeterli olup, askerliğin kısa süreli ya da bedelli olması önem taşımaz. 1475 sayılı Kanunun 14. maddesi “Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla” işten ayrılanların kıdem tazminatına hak kazanacağını düzenlemekle yetinmiş, muvazzaf askerlik hizmetinin ne şekilde yapılacağı, diğer bir ifade ile fiilen mi yoksa bedel ödemek suretiyle mi yapılacağı konusunda bir ayrım yapmamıştır. “
Denilerek, bedelli askerlik yapacakların kıdem tazminatına hak kazanacağı düzenlenmiştir.
Sonuç
Bedelli askerlikte kıdem tazminatı konusunda yazdıklarımızı toparlayacak olursak:
- Bedelli askerlik yapacak işçilerin seçimlik hakkı bulunmaktadır.
- Bedelli askerlik sebebiyle işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanır.
- Askerliğin ne şekilde yapıldığının önemi yoktur. Askerlik görevini yerine getiren kişiler, tazminata hak kazanacak şekilde istifa edebilir.
- Bedelli askerlik yapacaklar, istifa etmek yerine ücretsiz izin kullanabilir. Askerlik bitiminde eski işine geri dönebilir.
Konu hakkında daha detaylı bilgi almak istiyorsanız iş hukuku avukatı için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Dilerseniz Ankara avukat iletişim sayfamızdan mesajınızı iletebilir veya sitemizde yer alan iletişim numaraları kullanarak ofisimizi arayabilirsiniz.
Konu Hakkında Sık Sorulan Sorular
Bedelli askerlik ve kıdem tazminatı hakkında en sık sorulan soru ve cevapları aşağıda bulunmaktadır.
Bedelli askerlik yapacak kişiler, kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Askerliğin bedelli olup olmamasının önemi yoktur. Askere gidecek işçinin talep etmesi halinde, işveren tazminatları ödemek zorundadır.
Askerlik nedeniyle işten ayrılacak işçinin, ihbar sürelerini beklemesine gerek yoktur. Askerlik görevi, işçi açısından haklı fesih nedenidir. Bu nedenle işçi, derhal fesih hakkını kullanarak bildirimsiz şekilde işten ayrılabilir.
Bedelli askerlik yapacak kişilerin, askerlik süresince ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır.
İşçilerin bedelli askere giderken yıllık izin kullanmaları açısından bir engel yoktur. Ancak yıllık iznin asıl amacı işçinin dinlenmesini sağlamaktır. Bu nedenle bedelli askere gideceklere yıllık izin kullandırmak yerine ücretsiz izin verilmelidir.