Sigortasız İşçi Çalıştırma | Cezası, Şikayet ve Dava Yolu 

Yapılan çoğu teşvik ve düzenlemeye rağmen sigortasız işçi çalıştırma, maalesef ülkemizde hala oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. İşçilerin bu önemli hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu ile koruma altına alınmış olsa da çoğu işçinin sigorta primleri yatırılmamakta; bazı durumlarda ise sigorta primleri eksik ve düzensiz şekilde bildirilmektedir. 

Sigortasız çalışmak işçi açısından ne kadar zararlı ise işveren açısından da oldukça ağır yaptırımları olan bir durumdur. Bu nedenle işçinin sigortasının yapılması her iki taraf için de büyük bir öneme sahiptir. 

Avukat Anıl Akalın Hukuk ve Avukatlık Bürosu olarak, müvekkillerimizin sigortasız çalıştırılması halinde tüm hukuki süreci İş Kanunu ve ilgili mevzuat doğrultusunda  yürütmekteyiz. Ankara iş hukuku avukatı olarak yazımızda konuya ilişkin önemli başlıkları inceleyerek, merak edilenleri cevaplayacağız.

Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası Nedir? 

Kanunlarımıza göre sigortasız işçi çalıştırmak yasaktır ve cezası bulunmaktadır. Bu ceza, senelik asgari ücret miktarı üstünden hesaplanmakta olup; 5510 Sayılı Kanun ile düzenlenmektedir. Buna göre sigortasız işçi çalıştırma cezası 2022 yılı için; 

• İşverenin bilanço esası doğrultusunda defter tutma yükümlülüğü bulunuyor ise 38 asgari ücret tutarında para cezası kesilir. 
• Diğer defterleri tutma zorunluluğu bulunuyor ise 32 asgari ücret tutarında ceza verilir. 
• İşverenin defter tutma zorunluluğu bulunmuyorsa para cezası 29 asgari ücret tutarındadır. 

Bu para cezalarına ek olarak; 

• Kanunda sayılan bilgi ve belgelerin süresi içerisinde verilmemesi, müfettiş tarafından inceleme yapılması ve kayıtların ibraz edilmemesi veya geçersiz olması halinde idari para cezası, 
• İşçinin iş kazası geçirmesi, hastalanması ya da meslek hastalığına yakalanması durumunda, SGK’nın karşılaştığı maliyeti işverene yüklemesi, 
• İşverenin 1 sene süre ile teşvikten yararlandırılmaması, 
• İşçinin sigortasız çalıştırıldığı süreye ilişkin sigorta primlerinin faizi ile birlikte işveren tahsil edilmesi, 

Gibi cezai yaptırımlar da uygulanabilmektedir. Görüldüğü gibi sigortasız işçi çalıştırma cezası oldukça yüksektir. Hem işveren hem de işçi açısından oldukça olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. 

Sigortasız İşçi Çalıştırma Nereye Şikayet Edilir? 

Sigortasız işçi çalıştıranlar Sosyal Güvenlik Kurumu’na dilekçe, telefon ve online yollar ile ihbar edilmektedir. Bu seçenekler arasında en pratik olanı Alo 170 hizmeti ile telefon etmektir. Ankara avukat hizmeti başta olmak üzere; bütün hukuki ihtiyaçlarınız için profesyonel ve etkili çözümü üreten büromuz, müvekkillerimizin sigortasız çalıştırılması halinde gerekli mercilere ihbar aşamasında da destek sunmaktadır. 

Sigortasız İşçi Çalıştıran Nasıl Şikayet Edilir? 

Sigortasız işçi çalıştıranlar aşağıdaki yöntemler ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na ihbar edilebilmektedir: 

• SGK’nın web adresi üstünden online şekilde, 
• ALO 170 hattını kullanarak, 
• Kişinin yaşadığı il veya ilçede bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu merkezlerine şikayet dilekçesi verilerek ihbar edilebilmektedir. 

Sigortasız işçi çalıştırma ihbar edilirken, şikayet edilecek iş yerinin adres ve unvanı da kurum ile paylaşılmalıdır. 

Sigortasız Çalışan İşçi Primlerini Tamamlatmak İçin Ne Yapmalıdır? 

İşçi, geriye dönük olarak eksik sigorta primlerinin tamamlatılmasını istiyorsa hukuki yollara başvurabilir. Bunun için sigortasız çalıştırılan işçinin, çalıştığı seneden itibaren 5 yıl içerisinde hizmet tespit davası açması gerekmektedir. 5 yıllık süre hak düşürücü süre olup; bu sürenin kaçırılması halinde dava hakkı kaybedilir. 

Davanın lehe sonuçlanması halinde, işçinin sigortasız çalıştığı döneme ilişkin sigorta primleri geriye dönük şekilde tamamlatılacaktır. Konu hakkında daha detaylı bilgi almak için hizmet tespit davası adli yazımızı inceleyebilirsiniz. 

Hizmet tespit davaları hukukun uzmanlık gerektiren bir alanıdır. Bu sebeple iş hukuku alanında uzman bir Ankara iş avukatı ile sürecin takip edilmesi daha sağlıklı olacaktır. Avukat Anıl AKALIN hukuk ve avukatlık bürosu olarak başta iş hukuku olmak üzere birçok hukuk dalında Ankara avukat hizmeti sunmaktayız. Eğer siz de hizmet tespit davası hakkında daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız Ankara iş hukuku avukatı için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Sigortasız İşçi Çalıştırma Nasıl İspatlanır? 

Sigortasız çalıştırılan işçi, iş yerini çalıştığı sırada şikayet ederse Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri inceleme yapmak amacı ile iş yerine denetime gitmektedir. Denetim sırasında sigortasız çalıştırılan işçi o an iş yerinde çalışıyor ise fiili çalışması tespit edilmiş olur. 

Bununla birlikte işçi eğer tespitin gerçekleştiği tarihten daha önce işe başlamışsa, şikayet tarihinden önceki çalışmalarını ispatlamak için kanıt olabilecek evraklardan faydalanabilir. Bir diğer ispat yolu ise iş yerinde sigortalı olarak çalışan diğer işçilerin ve çevre iş yerlerinde çalışan işçilerin beyanlarıdır. Eğer bu beyanlardan şikayet sahibi işçinin evvelden beri o iş yerinde çalıştığı tespit edilebiliyor ise şikayet sahibinin 1 sene öncesine kadar olan sigorta primleri kazandırılabilmektedir. 

İşçi iş yerinden ayrıldıktan sonra şikayette bulunduysa sigortasız çalıştırıldığını; iş yeri kayıtları ve evrakları, kamera görüntüleri, tanık beyanları, banka dökümleri, mail veya Whatsapp konuşmaları ile ispatlayabilir. 

Sigortasız İşçi Çalıştırana Tazminat Davası Açılabilir Mi? 

Sigortasız işçi çalıştırma halinde, açılacak hizmet tespit davası ile sigortalılık süreleri gerçeğe uygun olarak düzeltilmektedir. Ancak bu davanın sonucunda herhangi bir tazminat elde edilmemektedir. Yalnızca sigortasız çalışılan dönemlere ilişkin sigorta primleri tamamlatılır. Dolayısıyla işçinin emekliliği de olumlu olarak etkilenmektedir. Sonuç olarak, işçinin sigortasız çalıştırıldığı için tazminat davası açma hakkı bulunmamaktadır. 

Fakat şu da vardır ki; işçinin ücret alacağı ve kıdem tazminatı gibi hakları saklıdır. Eğer bunlara ilişkin şartlar sağlanıyor ise işçi kıdem tazminatı davası açabilir. Bu husus yazımızda kısa şekilde ele alınmıştır. Daha detaylı bilgi almak için muhakkak iş hukuku alanında uzman bir iş avukatı ile iletişime geçmenizi tavsiye ederiz. 

Sigorta Ne Zaman Başlatılmalıdır? 

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre işçilerin sigorta başlangıçları, deneme süresi de dahil olmak üzere işe başladıkları anda yapılmalı ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmelidir. 

Sigortasız Çalıştırıldığımı Öğrendim Ne Yapmalıyım? 

Sigorta primlerinin eksik yatırıldığını veya sigorta girişinin hiç yapılmadığını öğrenen kişiler, yargı ve idari yol ile haklarını arayabilmektedir. Hizmet tespit davalarında yargı yoluna başvurabilmek için diğer idari işlerde olduğu şekilde idari yolların tüketilmiş olmasına gerek yoktur. Sigortasız işçi çalıştırma halinde, işçiler doğrudan yargı yoluna başvurabilmektedir. Dava açmadan önce Kuruma başvuru yapılmış olması yeterlidir.

1. İdari Yol 

Sigortasız çalıştırılan işçinin, müracaat etmesi gereken yer SGK il veya merkez müdürlükleridir. Yapılacak şikayetler, iş yerinin bağlı bulunduğu SGK Müdürlüğü’ne yazılı şekilde dilekçe ile gerçekleştirilmelidir. Sözlü başvuru yapılması halinde şikayet dikkate alınmamaktadır. 

Sigortasız işçi çalıştırma açısından şikayetin zamanı da büyük öneme sahiptir. İş yerini çalışırken şikayet etmek, ispat açısından kolaylık sağladığı gibi daha hızlı sonuç vermektedir. Ayrıca iş yerinden ayrıldıktan sonra şikayet edilmesi halinde, SGK müfettişlerinin işçinin fiili çalışmasını tespit etme imkanı ortadan kalkmaktadır. Büyük idari para cezalarıyla karşılaşacakları için işverenler de şikayetçi işçinin kendi işyerinde çalıştığını kabul etmeyecektir. 

İşçinin işten çıkarılması veya ayrılması halinde, sigorta primlerinin tamamlatılması için yargı yoluna başvurarak dava açması daha mantıklı bir yol olacaktır. 

2. Yargı/Dava Yolu 

Sigortasız çalıştırılan işçi, dilerse yargı yoluna da başvurabilir. Bu dava türüne hizmet tespit davası denilmektedir. 5510 Sayılı Kanun’un 86. Maddesi doğrultusunda, işçiler hizmetlerinin geçtiği senenin sonundan başlamak üzere 5 sene içerisinde iş mahkemelerinde dava açabilir. 5 senelik hak düşürücü sürenin istisnaları bulunmakta olup; hizmet tespit davası adlı yazımızda incelenmiştir. Bu nedenle burada tekrar değinilmeyecektir.

Dava sonucunda lehe karar verilmesi halinde, sigortasız çalışılan döneme ilişkin sigorta primleri geriye dönük olarak tamamlatılacaktır. Hizmet tespit davalarında ispat için tanık, iş yeri kayıtları ve banka dökümleri gibi birçok delil kullanılmaktadır. Bu dava türü hakkında daha detaylı bilgi almak için hizmet tespit davası adlı yazımızı okuyabilir; dilerseniz bizimle iletişime geçerek, iş hukuku avukatlarımız tarafından bilgilendirilebilirsiniz. 

Sigortasız Çalışan İşçi Tazminat Alır Mı? 

Sigortasız çalıştırılan işçi, iş akdini haklı nedenle feshedebilir. İş Kanunu’nun 24. Maddesinin 2/e bendi doğrultusunda; 

• İşçilerin ücreti, sözleşme şartları ya da kanun hükümlerine uygun şekilde hesaplanmaz veya ödenmezse; işçiler hak ettikleri ücretin kendilerine ödenmemesi, primlerinin yatırılmaması ve sigortalarının başlatılmaması nedeni ile iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir. 

İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi halinde, işçi kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarına hak kazanacaktır. 

Sigortasız Çalışıyorsanız İş Avukatı İçin Bize Ulaşabilirsiniz 

Eğer siz de sigortasız çalışıyor ve haklarınızı öğrenmek istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz. Avukat Anıl AKALIN Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak, başta iş hukuku olmak üzere alanında uzman ve tecrübeli avukatlarımızla sizin adınıza en etkili ve hızlı sonuca ulaşmak adına hukuki destek sunmaktayız. Sitemizde yer alan bilgi formundan bize ulaşabileceğiniz gibi; Whatsapp ve telefon yoluyla da sorularınızı bize iletebilirsiniz. 

Konu Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Sigortasız işçi çalıştırma hakkında sık sorulan sorular ve cevapları aşağıda yer almaktadır.