Miras paylaşımı için miras bırakanın ölümünden sonra bazı işlemler yapılmak zorundadır. Bu işlemler hem mirasçıların haklarını korumak hem de mirasın yasal olarak devredilmesini sağlamak için önemlidir. Bu yazımızda, mirasın paylaşılması ve intikali için gerekli olan bilgileri, adım adım ve açık bir şekilde anlatmaya çalışacağız.
Miras Paylaşımı Nedir?
Vefat eden kişinin geride bıraktığı malvarlığı, hukuki olarak “tereke” denilen bir alacak, borç ve mal topluluğunu oluşturmaktadır. Mirasçılar, vefat eden kişinin ölümüyle birlikte tereke malları üzerinde hak sahibi olur. Fakat bu haklarını kullanabilmeleri ve mirasın kendilerine geçmesi için bazı işlemleri yapmaları gerekir.
Mirasın nasıl paylaştırılacağı, murisin ölüme bağlı tasarruflarının olup olmamasına göre değişir. Eğer murisin vasiyetname ya da ölünceye kadar bakma akdi gibi bir ölüme bağlı tasarrufu yoksa, mirasın paylaşımı miras hukukunun genel kurallarına göre yapılır.
Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Miras paylaşımı, miras bırakanın arkasında bıraktığı malvarlığının mirasçılara bölüştürülmesi için yapılan bir işlemdir. Paylaşımın nasıl yapılacağı, mirasçıların zümresine, mirasın türüne ve mirasçılar arasındaki anlaşmaya göre değişebilir. Ancak genel olarak, mirası paylaşmak için şu adımlar izlenmelidir:
- Murisin ölüm belgesini almak
- Murisi nüfustan düşürmek için gereken işlemleri yapmak
- Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) çıkarmak
- Tapu intikal işlemlerini tamamlamak
- Vergi dairesine veraset beyannamesi vermek
Bu adımlar, gayrimenkul gibi taşınmaz malların paylaşımında uygulanması gereken adımlardır. Taşınır malların (para, araç, eşya vb.) paylaşımında ise tapu intikal işlemi yerine noterden satış sözleşmesi yapılması gerekebilir.
Mirasçılar arasında anlaşmazlık yaşanması halinde, mahkemeye başvurarak miras paylaşım davası açılabilir. Bu konu, aşağıda daha detaylı olarak açıklanacaktır.
Ölen Bir Kişinin Mirası Nasıl Paylaşılır?
Ölen kişinin miras paylaşımı nasıl yapılır sorusunun cevabı, mirasçıların aralarındaki anlaşmaya göre değişir. Kanun, mirasçılara iki seçenek sunmaktadır. Bunlardan ilki, mirasçıların kendi aralarında anlaşarak paylaşım yapmasıdır. Bu seçenek hem daha hızlı hem de daha az masraflıdır.
Diğer seçenek ise, mirasçıların anlaşamaması halinde mahkemeye başvurarak mirasın paylaşılmasını istemeleridir. Bu seçeneğe yargısal paylaşım denilmektedir.
1. Anlaşmalı miras paylaşımı
Mirasçılar, miras bırakanın malvarlığını kendi aralarında anlaşarak elden veya sözleşme ile paylaşabilirler. Bu şekilde hem zamandan hem de masraftan tasarruf edebilirler. Anlaşmalı paylaşım için herhangi bir süre sınırı yoktur.
Ancak, paylaşım yaparken, saklı paylı mirasçıların (eş, çocuklar ve anne-baba) haklarına dikkat edilmelidir. Saklı paylı mirasçıların payları, kanunda belirlenen oranlardan az olamaz. Aksi takdirde, saklı paylı mirasçılar, eksik kalan kısım için tenkis davası açabilirler. Tenkis davası, vasiyetnamenin iptali veya tashihini isteyen bir davadır.
2. Yargısal miras paylaşımı
Mirasçılar, aralarında anlaşamadıkları veya anlaşmak istemedikleri durumlarda, mahkemeye başvurarak mirasın paylaştırılmasını talep edebilirler. Bu talep için de herhangi bir süre sınırı yoktur.
Yargısal paylaşmada, mahkeme terekede bulunan malları aynen ya da satış yoluyla paylaştırır. Aynen paylaştırma, malların değerine göre bölünmesi demektir. Satış yoluyla paylaştırma ise, malların satılması ve elde edilen gelirin bölünmesi demektir.
Mirastan Kim Ne Kadar Pay Alır?
Miras hukukuna göre mirasçıların alacakları pay zümre sistemi ile belirlenir. Bu sisteme göre, alt zümredeki mirasçılar üst zümredekileri mirastan düşürmektedir. Yani birinci zümredeki mirasçılar varsa ikinci zümreden kimse mirasçı olamaz. Birinci zümredeki mirasçılar yoksa ikinci zümreden mirasçı olabilir. Aynı şekilde ikinci zümrede mirasçı bulunuyorsa üçüncü zümreye ait kişiler mirasçı olamaz.
- Birinci derece (zümre); murisin çocuk ve torunları
- İkinci derece (zümre); murisin anne, baba ve kardeşleri
- Üçüncü derece (zümre); murisin büyük anne ve babası ile amca, hala, dayı, teyze gibi akrabaları
Miras bırakanın eşi zümre dışıdır. Eş, tüm zümrelerle birlikte mirasçı olabilir.
Miras Paylaşım Oranları
Miras paylaşım oranları, miras bırakanın arkasında bıraktığı malvarlığının mirasçılar arasında nasıl bölüştürüleceğini belirler. Pay oranları, mirasçıların hangi zümreye dahil olduklarına göre değişir. Mirasçı zümreleri şöyledir:
- Birinci zümre: Miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları, vb.)
- İkinci zümre: Miras bırakanın ana ve babası ve bunların altsoyu (kardeşleri, yeğenleri, vb.)
- Üçüncü zümre: Miras bırakanın büyük anne ve babaları ile bunların altsoyu (amca, hala, teyze, dayı, vb.)
Miras payını hesaplamak için öncelikle miras bırakanın eşi olup olmadığına bakılır. Eğer eşi varsa, eşin miras payı aşağıdaki şekilde belirlenir:
- Birinci zümre mirasçı (çocuklar) bulunuyor ise mirasın dörtte birini,
- İkinci zümre ile birlikte mirasçı mirasın yarısını,
- Üçüncü zümre ile birlikte mirasçıysa mirasın dörtte üçünü,
- Her üç zümreden de kimse yok ise mirasın tamamını alır.
Eşin miras payından sonra kalan kısım diğer mirasçılar arasında paylaştırılır. Bu paylaştırmada aşağıdaki kurallar uygulanır:
- Birinci zümre mirasçıları varsa, diğer zümrelerin mirasa hakları yoktur. Birinci zümre mirasçıları arasında altsoy üstsoya geçer. Yani çocuklar varsa torunlara, torunlar varsa büyük torunlara miras kalmaz. Çocuklar arasında eşit paylaştırma yapılır. Çocuklardan biri ölmüşse onun yerine çocuklarının alacağı paya bakılır.
- Birinci zümre mirasçıları yoksa ikinci zümre mirasçılarına bakılır. İkinci zümrede ana ve baba varsa diğerlerinin mirasa hakları yoktur. Ana ve baba arasında eşit paylaştırma yapılır. Ana ve baba ölmüşse kardeşlere bakılır. Kardeşler arasında eşit paylaştırma yapılır. Kardeşlerden biri ölmüşse onun yerine çocuklarının alacağı paya bakılır.
- Birinci ve ikinci zümre mirasçıları yoksa üçüncü zümre mirasçılarına bakılır. Üçüncü zümrede büyük ana ve büyük babalar varsa diğerlerinin mirasa hakları yoktur. Büyük ana ve büyük babalar arasında eşit paylaştırma yapılır. Büyük ana ve büyük babalar ölmüşse amca, hala, teyze ve dayılara bakılır. Bunlar arasında eşit paylaştırma yapılır. Bunlardan biri ölmüşse onun yerine çocuklarının alacağı paya bakılır.
Babadan Kalan Miras Nasıl Paylaşılır?
Babadan kalan mirasın nasıl paylaştırılacağı, babanın hayatta olan eşi, çocukları ve diğer yakınlarına göre değişir. Genel olarak, babanın vefat etmesi durumunda mirasın dörtte biri eşe, kalan dörtte üçü çocuklara eşit olarak bölünür. Eğer babanın eşi veya çocukları yoksa, miras anne-babası ve kardeşlerine kalır. Eğer babanın vasiyetnamesi varsa, vasiyetnamede belirtilen şartlara göre miras paylaştırılır. Ancak, vasiyetname ile saklı paylı mirasçıların (eş, çocuklar ve anne-baba) haklarına dokunulamaz.
Miras Paylaşımı Yasal Süresi Ne Kadardır?
Mirasın anlaşmalı şekilde paylaşılması için herhangi bir süre sınırı yoktur. Mirasçılar, istedikleri zaman mirası elden veya sözleşme ile paylaşabilirler.
Yargısal paylaşma için ise her mirasçının terekedeki malların aynen veya satış yoluyla paylaştırılmasını talep etme hakkı vardır. Bu talep için de herhangi bir süre sınırı yoktur.
Miras Paylaşımı Sözleşmesi Nedir?
Miras paylaşımı sözleşmesi, mirasçıların miras paylarının belirlenmesi için yaptığı bir sözleşme türüdür. Bu sözleşmenin noterde yapılması zorunlu değildir. Sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ve tüm mirasçılar tarafından imzalanması geçerli olması için yeterlidir. Mirasçıların kendi aralarında anlaşarak veya kanunda belirlenen usul ve esaslara göre mirasın paylaşılmasını sağlar. Miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesinde açılacak bir dava ile de yapılabilir.
Miras Paylaşımı Davası
Miras paylaşım davası, miras bırakanın arkasında bıraktığı malvarlığı değerlerinin mirasçıları arasında bölüştürülmesi için açılan bir dava türüdür. Mirasçılar, mirası kendi aralarında anlaşarak paylaşabilirler veya kanunda belirlenen usul ve esaslara göre paylaşım yapabilirler.
Ancak mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkarsa veya mirasın paylaşımı konusunda tereddüt olursa, dava açarak mahkemenin müdahalesini isteyebilirler. Dava, miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesinde açılır ve zamanaşımına tabi değildir.
Mirasın paylaşılması davası açıldığında, terekenin tespiti de yapılır. Mahkeme, tereke mallarını mirasçılar arasında aynen veya satış yoluyla paylaştırır. Aynen paylaştırma mümkün değilse veya mirasçılar arasında anlaşma sağlanamazsa, tereke malları satılır ve bedeli mirasçılara oranlarına göre dağıtılır.
Mirasın nasıl paylaşılacağı, mirasçıların sayısı, derecesi ve miras bırakanın varsa vasiyetnamesine göre değişiklik gösterebilir.
Miras Paylaşımı Davası Ne Kadar Sürer?
Miras paylaşımı davası ne kadar sürer sorusunun kesin bir cevabı yoktur. Davanın süresi, davanın açıldığı adliye, dinlenecek tanıklar, mirasçılara ulaşım, mirasın kapsamı ve niteliği, mirasçılar arasındaki anlaşmazlık derecesi gibi birçok etkene bağlı olarak değişebilir. Fakat ortalama olarak yaklaşık 2 yıl sürmektedir.
Miras davaları için yasal olarak 731 gün süre tanınmıştır. Ancak bu süre, çeşitli nedenlerle aşılabilmektedir. Miras paylaşımı davası açmak isteyenlerin, zamanaşımına tabi olmadığını da belirtmek isteriz. Yani miras bırakanın ölümünden sonra ne kadar zaman geçerse geçsin, dava açabilirsiniz.
Miras Paylaşımında Avukatın Önemi
Miras avukatı, miras bırakanın arkasında bıraktığı malvarlığının mirasçıları arasında adil ve yasal olarak paylaştırılması için önemli bir role sahiptir. Paylaşım sürecinde avukat desteği almak, mirasçıların haklarını korumak, anlaşmazlıkları çözmek, miras hukuku mevzuatını anlamak ve miras paylarını hesaplamak gibi konularda fayda sağlar.
Miras hukuku, oldukça teknik ve karmaşık bir hukuk dalı olduğundan, bu alanda uzmanlaşmış ve deneyimli bir avukat seçmek, miras davalarının başarısı için hayati derecede önemlidir. Konu hakkında daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.