İşçi hakları, çalışanların işverenleriyle olan ilişkilerinde sahip oldukları yasal ve temel haklardır. Bu haklar; işçilerin çalışma koşulları, ücretleri ve işten ayrılma hakları gibi konuları içerir
Hukukumuzda işçinin hastalanması veya kaza geçirmesi nedeniyle rapor alması, başlı başına bir geçerli fesih sebebi olarak düzenlenmemiştir. Yani, işçi sadece rapor aldığı için işten çıkartılamaz. Raporlu işçinin işten çıkarılması durumunda, işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacaktır.
İşçinin işte harcadığı ve çalıştırıldığı zaman dilimine çalışma süresi adı verilir. Taraflar iş sözleşmesinde çalışma süresini belirleyebilirler. Fakat genel olarak, çalışma süresi haftada en fazla 45 saat olarak kabul edilir.
Günümüzde çalışanların iş yerlerinde karşılaştığı pek çok sorun bulunmaktadır. İşçinin haklı fesih sebepleri, çalışanların iş sözleşmesini feshetmeleri için yasal dayanak sağlar. İşçiler, sahip oldukları hakları bilmeli ve işyerinde yaşadıkları olumsuz uygulamalar karşısında haklarını korumalıdır.
Haksız fesih, iş sözleşmesinin yasal olarak öngörülmüş sebeplere dayanılmadan ve haklı bir fesih nedeni olmaksızın sona erdirilmesidir. Haklı fesih nedenleri, İş Kanunu’n 24. ve 25. Maddelerinde düzenlenmiştir. Bu iki madde ile hem işçinin hem de işverenin, hangi hallerde derhal fesih yetkisini kullanabileceği hüküm altına alınmıştır. Kanunda yer verilen sebepler haricinde, keyfi olarak işten çıkarılma durumunda haksız fesihten bahsedilecektir.
Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler, İş Kanunu’na tabidir. Çalışmaları ise Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında olmaktadır. Bu sebeple koşulların sağlanması halinde, özelde çalışan öğretmenler de kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.
Ücretsiz izin, işçi ve işverenin anlaşması halinde iş sözleşmesinin belli bir süre boyunca askıya alınmasıdır. İş sözleşmesi bu süre boyunca askıda beklediği için tarafların sözleşme nedeni ile birbirlerine karşı olan yükümlülükleri de askıya alınacaktır. Yani, izin süresi boyunca işçinin iş görme borcu; işverenin ise ücret ödeme borcu bulunmamaktadır.
İbra sözleşmesi veya diğer adıyla ibraname: İş akdinin sona ermesinden sonra düzenlenen ve işçinin, işverenden tüm alacaklarını aldığını gösteren belgedir. İşçinin, iş sözleşmesinden doğan tüm haklarına ulaştığını ve artık borç ilişkisinin kalmadığına dair imzalattırılır. Yazılı olarak düzenlendikten sonra işçi tarafından imzalanır ve işverene teslim edilir. Kanunda sayılan şartları taşıması halinde hüküm doğurur. Hem işveren hem de işçi açısından geçerli ve bağlayıcıdır. Genelde borç ilişkisinin en son aşamasında, borç ödendikten sonra hazırlanmaktadır.
Evlilik izni; işçilerin evlenmeleri halinde ücretlerinden bir kesinti yapılmaksızın kullanabilecekleri, 3 günlük bir mazeret iznidir. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 2. ek maddesi ile düzenlenmiştir. 3 günlük izin süresi, Kanun ile belirlenmiş asgari süredir.
2023 askerlik celp dönemlerinin açıklanmasıyla birlikte birçok kişi, bedelli askerlikte kıdem tazminatı ödenir mi sorusunu merak etmektedir. Askere gidecek işçiler, uzun dönem muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılırken kıdem tazminatı alabilir. Bedelli askerlikte ise yasanın yeni çıkmış olması ve yargı kararlarının eksikliği nedeniyle kıdem tazminatı hakkında tereddütler bulunmaktadır. Ankara iş hukuku avukatı olarak yazımızda bu konuyu inceleyerek, merak edilenleri cevaplayacağız.