Genel tatil günlerinde çalışma yapan işçiler, ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti almaya hak kazanır. Kafa karışıklığına yol açabilen bir konu olması sebebi ile işçilerin bu haklarını iyi bilmeleri büyük önem taşır. UBGT ücreti ödenmeyen işçiler, dava açarak bu hakkını elde edebilir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Ücreti Nedir?
Milli ve dini bayramlar gibi genel tatil günlerinde çalışan işçiler, bu çalışmaların karşılığı olarak ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti alır. UBGT ücreti, normal ücrete göre zamlı şekilde ödenir.
İşçiler için asıl olan, genel tatil günlerinde çalışma yapmamaktır. Ancak, iş sözleşmeleri ile tarafların karşılıklı olarak anlaşması halinde; bu günlerde çalışma yapılması kararlaştırılabilir. İş sözleşmelerinde UBGT günlerinde çalışılacağına dair bir hüküm bulunmuyor ise işçinin onayı alınmalıdır.
İşçi, onay alınmış olsun ya da olmasın; milli bayram veya resmi günlerde çalışma yaptı ise bu çalışmanın karşılığı olarak UBGT ücretine hak kazanır. Ayrıca işçi, UBGT günlerinde çalışma yapmasa da o gün için normal ücretini alır. Bayram veya resmi günlerde çalışma yaparsa o gün için ücretini zamlı olarak almalıdır.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Ücreti Kanuni Dayanağı
UBGT alacağına ilişkin düzenlemeler, 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. Ve 47. Maddeleri arasında yapılmıştır.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Günleri Nelerdir?
Bir yıl içinde toplam 15,5 gün ulusal bayram ve genel tatil günleri bulunmaktadır.
Tek ulusal bayram günü 29 Ekim’dir ve 1.5 gündür. Genel Tatil günleri ise; 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’un 2. maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre:
Ulusal Bayram Günü:
- 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı. Ulusal bayram 28 Ekim saat 13.00’dan itibaren başlar ve 1,5 gündür.
Resmi Bayram Günleri:
- 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
- 19 Mayıs günü Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı
- 30 Ağustos günü Zafer Bayramı
Resmi Tatil Günleri:
- 1 Ocak günü yılbaşı tatili
- 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü
- 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü
Dini Bayramlar:
- Ramazan Bayramı; Arife günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 3,5 gündür.
- Kurban Bayramı; Arife günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 4,5 gündür.
- Bu günlerde çalışma yapan işçi UBGT ücreti almaya hak kazanır. UBGT ücreti ödenmeyen işçi, dava açabilir ve ödenmeyen ücretlerini alabilir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti (UBGT Ücreti) Nasıl Hesaplanır?
ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti çalışma yapılan her tatil günü için normal ücrete ek olarak ödenecek, bir günlük brüt ücrettir. Yani, bir günlük UBGT çalışması için işçiye 2 günlük ücret ödenir.
UBGT ücretine hak kazanmak için İş Kanunu’na tabi olunmalı ve UBGT günlerinde çalışma yapılmalıdır. Ancak, işçiler resmi tatil günlerinde çalışmamış olsa dahi ücretlerinden bir kesinti yapılamaz. O günkü normal ücretinin işçiye ödenmesi gerekir. Eğer işçi UBGT günlerinde çalışma yaptı ise bu sefer de işçiye o günkü çalışması karşılığında, ek olarak zamlı bir ücret daha ödenmelidir. UBGT ücreti ödenmeyen işçi, hukuki yollara başvurabilir.
UBGT ücreti hesaplama için örnek verecek olursak:
- İşçinin aylık brüt ücreti 3000 TL olsun ve 1 Ocak günü çalışmamış; 1 Mayıs günü ise çalışmış olsun.
- İşçinin günlük brüt ücreti (3000/30) 100 TL olacaktır.
- İşçi 1 Ocak gününde çalışmamasına rağmen o günkü günlük brüt ücreti olan 100 TL’ye yine hak kazanacak ve maaşında bir kesinti yapılamayacaktır.
Ancak, İşçi 1 Mayıs gününde çalıştığı için UBGT ücretine hak kazanacak ve o günkü brüt 100TL’lik günlük ücretine ek olarak; brüt 100 TL UBGT ücreti daha alacaktır.
Resmi Tatil Ücreti Hesaplama Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Resmi tatil ücreti hesaplama konusunda dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. UBGT ücreti hesaplama yaparken saatlik ücret değil; günlük ücret esas alınır.
- İşçinin UBGT çalışması karşılığında ücreti, fazla mesaide olduğu gibi saat başına %50 zamlı değil; artı olarak ilave 1 günlük ücret şeklinde ödenir. Yani, UBGT ücreti günlük ücretin %100 zamlı halidir.
- İşçi, UBGT günlerinde sadece 1 saat çalışmış olsa dahi; artı 1 günlük ücrete hak kazanır.
- Son olarak, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı hesaplanırken; işçinin son ücreti üzerinden hesaplama yapılmaz. UBGT çalışmasının gerçekleştiği zamandaki ücret üzerinden hesaplama yapılır.
- Ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti hesaplanırken, bu hususlara dikkat edilmelidir. UBGT ücreti hesaplama uzmanlık gerektiren bir konudur. Bu nedenle hesaplama için bir avukat ile görüşmek daha sağlıklı olacaktır.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Çalışması için İşçinin Onayı Gerekli Midir?
UBGT alacağı konusunda merak edilen bir diğer konu da işçinin onayının gerekip gerekmediğidir. İşçinin iş sözleşmesi ile UBGT günlerinde çalışacağı düzenlendiyse işçiden onay alınması gerekmez.
Fakat, sözleşmeye böyle bir madde eklenmediyse işçinin onayı alınmalıdır. Onayı olmasına rağmen işçinin mazereti olmaksızın UBGT günlerinde işe gitmemesi, işveren açısından haklı fesih imkanı doğurabilmektedir. Böyle bir nedenle işten çıkarılan işçi, biran önce avukata ile danışmalıdır.
Resmi Tatilde Çalışan İşçi, Daha Sonra İzin Kullanabilir Mi?
UBGT günlerinde çalışma yapılması halinde işçiye 1 günlük ücret ödenmesi gerektiği kanunda açıkça düzenlenmiştir.
Fazla mesaide olduğu gibi; fazla çalışma yapan işçilere ücret yerine serbest izin hakkı verilmesi konusu UBGT için geçerli değildir. İşçi, UBGT çalışması yaptı ise karşılığında ek ücretin ödenmesi zorunludur. İzin olarak kullandırılma imkanı bulunmamaktadır.
Yargıtay da işçilere UBGT çalışmaları karşılığında ilave 1 günlük ücret verilmesi gerektiğini, işçiye çalışması karşılığında ücret yerine izin kullandırtılmasının bu ücret hakkını ortadan kaldırmadığını ve bu iznin ancak idari izin olarak adlandırılabileceğine ilişkin kararlar vermiştir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretinin Ödenmemesi Haklı Fesih Nedeni Midir?
İş Kanunu’na göre işçinin ücreti, sözleşme şartları ya da kanun hükümlerine uygun şekilde ödenmez ise işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı bulunur. Ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti de genel anlamda bir ücret alacağıdır. Yani, resmi tatil ücreti ödenmeyen işçi; buna dayanarak istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanır.
UBGT Alacağında İspat Yükü
İş Kanunu’nda UBGT çalışmasının ispatına dair özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Resmi tatil veya bayramlarda çalışma yapıldığının ispatı, genel hükümler ve Yargıtay kararları doğrultusunda gerçekleştirilir.
UBGT alacağının ispatında genel kural:
- İşçi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışması yaptığını ispatlamak,
- İşveren ise işçinin yapmış olduğu UBGT çalışmasının ücretini ödediğini ispatlamak zorundadır.
İşçi, resmi tatillerde çalıştığını birçok farklı yol ile ispatlayabilir.
İşçi Resmi ve Dini Tatil Günlerinde Çalışma Yaptığını Nasıl İspatlar?
Genel tatil günlerinde çalışma yaptığını iddia eden işçi, bu iddiasını; işyeri iç yazışmaları, işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler ve kayıtlar gibi yazılı deliller ile ispatlayabilir. Ancak, işçi bu tarz delillere sahip değil ise tanık beyanlarıyla da UBGT çalışması ispatlanabilir.
Tanık beyanları ile UBGT çalışmasının ispatı konusunda bilinmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Yargıtay’ın yerleşmiş kararlarına göre; işçinin imzasını taşıyan maaş bordroları, sahte oldukları ispatlanıncaya kadar kesin delil niteliği taşır. Bordronun sahte olduğu ileri sürülüp kanıtlanmadığı sürece, imzalı bordrolarda bulunan UBGT ücretinin ödendiği varsayılır. Bordroda bu bölümünün boş olması ya da bordronun imzasız olması halinde ise işçi, UBGT günlerinde çalıştığını tanık da dahil olmak üzer her çeşit delil ile ispat edebilir.
Son olarak, yine Yargıtay kararlarına göre; dinlenen davacı tanığın aynı işverene karşı davası olması durumunda, husumetli tanık söz konusu olur. Bu sebeple, UBGT çalışmasının hesabında bu tanığın beyanları dikkate alınmaz. Görüldüğü gibi ispat konusunda birçok detay bulunmaktadır.
İşveren UBGT Ücretini Ödediğini Nasıl İspatlar?
İşçinin yaptığı UBGT çalışmalarının ücretinin ödendiğinin ispat yükü işverendedir. İşveren, UBGT ücretinin ödendiğini; işçinin imzası bulunan bordrolar veya banka kayıtları gibi yazılı belgeler ile ispatlayabilir. Tanık delili ile ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti ödendiği ispatlanamaz.
İşçi UBGT çalışması yaptığını ispatlar; işveren ise ücretlerin ödendiğini ispatlayamaz ise tespit edilen UBGT ücreti ödenmek zorundadır.
Resmi Tatil Ücreti Ödenmeyen İşçi Ne Yapmalı?
Resmi tatil ücreti ödenmeyen işçiler arabuluculuk yoluna başvurarak, işverenden bu alacaklarını ödemesini talep edebilir. İşçi başvuruyu kendi yapabileceği gibi bir avukat ile de yapabilir. Arabuluculuk aşamasında bir anlaşmaya varılmaması durumunda dava açılmalıdır. Arabulucu, tarafsız ve bağımsızdır. Bu nedenle, arabulucu işçinin resmi tatil ücretini hesaplamaz.
Resmi tatil ücreti ödenmeyen işçinin yapabileceği en sağlıklı hareket; iş hukuku alanında uzman olan bir iş davası avukatı ile iletişime geçmek olacaktır. İşçilik alacağı davası açılması ve işçinin haklı çıkması durumunda, ödenmeyen resmi tatil ücretleri tahsil edilebilir.
UBGT Ücreti Zamanaşımı
UBGT ücreti niteliği itibari ile bir ücret alacağıdır. Ücret alacaklarında zamanaşımı süresinin 5 yıldır. Zamanaşımı süresi, ücret hakkın doğduğu anda başlar. Dava ya da ıslah tarihinden geriye doğru 5 sene olacak şekilde hesaplanır.
Bir örnekle açıklamak gerekir ise işçi, ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücreti alacağı davasını 1 Ocak 2020’de açtıysa, 1 Ocak 2015’den önceki UBGT alacakları zamanaşımına uğrayacaktır.
UBGT Ücreti Faiz Türü ve Faiz Başlangıç Tarihi
İş Kanunu’nun 34. Maddesi ile ücret alacaklarının gününde ödenmemesi durumunda, mevduata uygulanan en yüksek faizin uygulanacağı düzenlenmiştir.
UBGT ücreti de geniş anlamda ücret alacağına dahil olması nedeni ile mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır. Fakat taleple bağlılık ilkesince, bu faiz oranı yerine yasal faiz talep edildi ise bu faiz türü de uygulanabilir.
Faiz başlangıç tarihi ise işverenin temerrüde düşürülüp düşürülmediğine göre değişir. Eğer işveren dava tarihinden daha önceki bir tarihte temerrüde düşürüldü ise bu tarihten başlar. İşveren temerrüde düşürülmedi ise faiz başlangıcı dava tarihidir. Faiz başlangıç tarihi ıslah ile artırılan kısım için ise ıslah tarihi olacaktır.