Hafta tatili ücreti, haftalık iznini kullanamayan işçilerin hak kazandığı zamlı bir ücrettir. Günümüzde birçok çalışan, yoğun bir çalışma haftasının sonunda dinlenmek ve sosyal hayatlarına zaman ayırmak ister. Bir işçinin hiç dinlenmeden çalışması bedensel ve ruhsal açıdan mümkün değildir. Dinlenmek, aralıksız çalışmanın sebep olacağı sağlık sorunları yüzünden işçilerin en temel hakkıdır. Bu nedenle çalışanların dinlenme hakları kanunlar ile güvence altına alınmıştır.
Uygulamada işçiler hafta tatili izinlerini kullanmada zorluk yaşayabilmekte, hafta tatili ücreti alamamaktadır. Hatta haftanın yedi günü hiç izin yapmaksızın çalışan işçiler de bulunmaktadır.
Hafta Tatili Nedir?
İş Kanunu’nun 46. Maddesinde; İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilerin, yedi günlük zaman dilimi içinde en az 24 saat kesintisiz şekilde dinlenme hakkı verileceği düzenlenmiştir. Buna göre, İş Kanunu’na tabi bir iş yerinde çalışan işçiler, haftalık çalışma saatini (45 saat) doldurduktan sonra, kesintisiz olarak en az 24 saat olmak üzere hafta tatiline (izne) hak kazanır.
İşçi tatil yapmaksızın 7 gün çalışırsa, hafta tatili ücreti hak eder. Bu ücret, işçinin 2,5 günlük ücreti tutarındadır. Ücreti ödenmeyen işçi, bir avukat ile dava açabilir ve ödenmeyen ücretlerini alabilir.
Hafta Tatili Hangi Günlerde Kullanılır?
İş Kanunu’nda hafta tatilinin hangi gün kullandırılacağı düzenlenmemiştir. Sadece, yedi günlük süre içerisinde en az 24 saat kesintisiz olarak dinlenme hakkı verileceğine yer verilmiştir. 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’un 3.Maddesi’nde ise hafta tatilinin pazar günü olduğu belirtilmiştir.
Yani işçinin hafta tatili izni, pazar günü dışında herhangi bir günde de kullandırılabilir. Bu izin günü hafta içi bir günde de kullanılabilir. Kanundaki 24 saatlik dinlenme süresi asgaridir. Tarafların anlaşması halinde bu dinlenme süresi artabilir.
Hafta Tatili Ücreti Nedir?
Hafta tatili ücreti haftalık izin gününde çalışma yapan işçilere öden, zamlı bir ücret türüdür. İşçilerin gerekli çalışma süresini doldurduktan sonra kesintisiz 24 saatlik dinlenmeye hak kazandığını dile getirdik. Peki işçiler çalışmadıkları ve izinli oldukları bu günler için bu ücrete hakkı kazanır mı?
İşçi, hafta tatili gününde çalışma yapmasa da o gün için bir günlük ücrete hak kazanır. İşçi haftalık iznini kullandığı için maaşından kesinti yapılamaz. Kesinti yapılması halinde iş hukuku avukatı ile dava açılabilir ve bu ücret alınır.
Örneğin aylık ücret ile çalışan işçiler açısından, işçinin hafta tatili ücreti de aylık maaşının içinde bulunmaktadır. Aylık ücret ile çalışan işçilere, haftalık izin günü için ayrıca bir ücret ödenmez. Çünkü bu işçilerin hafta tatili ücreti zaten aylık maaşının içinde bulunur. Ancak, işçi hafta tatili gününde çalışma yaparsa, bu durumda ek bir ücrete daha hak kazanır.
Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki; işçi hafta tatili gününde sadece 1 saat çalışsa dahi hafta tatili ücreti almalıdır.
Hafta Tatili Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Hafta tatili çalışması, Yargıtay’ca fazla çalışma olarak nitelendirilir. İşçi hafta tatili gününde yaptığı çalışma için 1 günlük normal ücret + 1,5 günlük fazla çalışma ücreti olmak üzere toplam 2,5 günlük yevmiyeye hak kazanır.
İş Kanunu’nda, hafta tatilinde çalışılması halinde ilave ücretin nasıl hesaplanacağı net şekilde açıklanmamıştır. Bu nedenle, ücret hesaplamasında hata yapılabilmektedir. Ancak yerleşmiş Yargıtay uygulamaları ile kanundaki bu boşluk giderilmiştir.
- Hafta tatili alacağı işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Ancak hemen belirtelim ki bu brüt ücret, kıdem tazminatının hesaplanmasında olduğu gibi giydirilmiş brüt ücret (prim, ikramiye gibi ek ödemeler hesaba katılmamaktadır) değil, çıplak brüt ücrettir.
- Hafta tatili ücreti hesaplama yaparken dönem ücreti dikkate alınır. İşçinin son ücreti üzerinden hesaplama yapılması, hatalı sonuç verir. Örneğin işçinin hafta tatili alacağı, 2019 yılındaki çalışmasından kaynaklanıyor ve işçi 2020 yılında işten ayrıldıysa, hafta tatili alacağı hesaplanırken 2019 yılındaki ücreti dikkate alınmalıdır.
İşçinin aylık brüt ücreti üzerinden günlük brüt ücreti bulunur. Hesaplama da bu ücret üstünden yapılır.
Son olarak belirtelim ki; hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinden birine denk gelebilir. Bu durumda iki ayrı ücret alacağı hesaplamak mükerrer sonuç ortaya çıkarır. Yapılması gereken, işçinin daha lehine olan hafta tatili ücretini hesaplamaktadır.
İşçi Hafta Tatilinde Çalışırsa Ne Olur?
İşçi eğer hafta tatilinde dinlenmek yerine çalışırsa işçiye o günkü ücreti zamlı ödenir. Yargıtay, hafta tatilinde işçiye yaptırılan çalışmaları fazla mesai olarak nitelendirmektedir. Bu nedenle de ücretin %50 zamlı ödenmesi gerektiği görüşünü taşır. Buna göre hafta tatilinde çalışma yapan işçinin ücreti, o gün için 2,5 yevmiyedir.
Konuyu daha detaylı şekilde açıklayacak olursak; işçi hafta tatilinde 1 günlük ücrete çalışsa da çalışmasa da hak kazanır. Ayrıca artı olarak, hafta tatilinde çalışma yapması nedeniyle bu 1 günlük ücrete ek; 1,5 günlük ücrete daha hak kazanacaktır. Yani;
- İşçi hafta tatilinde çalışma yapmaz ve dinlenirse 1 günlük ücret alır.
- Hafta tatili gününde çalışırsa toplamda 2,5 günlük hafta tatili ücreti alır.
Hafta Tatili Toplu Olarak Kullandırılır Mı?
Bazı durumlarda hafta tatili, işçilere toplu olarak kullandırılır. Peki, bu uygulama hukuki olarak geçerli midir? İşverenler, işçilere hafta tatillerini toplu olarak kullandırabilir mi?
İşçilerin kullanmadıkları hafta tatillerinin, daha sonra toplu şekilde verilmesi hukuken geçerli değildir. Yargıtay bu şekilde kullandırılan toplu izinleri, idari izin olarak değerlendirmektedir. Yargıtay da bu görüşü taşımaktadır.
Bu durum, hafta tatili ücreti alacağı davası açılması halinde önem arz eder. İşçinin hafta tatili ücreti alacağı davası açması durumunda, işveren tatillerin toplu şekilde kullandırıldığına dayanamaz. Buna dayanması halinde, işçinin hafta tatili alacağının bulunmadığını ispat edemez.
Hafta Tatili Ücretinin Ödenmemesi İşçi Açısından Haklı Fesih Nedeni Mi?
İşçinin ücreti kanun hükümlerine ya da sözleşme şartlarına uygun şekilde ödenmez ise işçi haklı nedenle iş akdini feshedebilir. Hafta tatili alacağı da geniş anlamda ücret alacağıdır. Bu ücretin ödenmemesi nedeniyle istifa eden işçi, kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı hakkında daha detaylı bilgi almak için, kıdem tazminatı davası yazımızı okuyabilirsiniz.
Hafta Tatili Alacağı Nasıl İspatlanır?
İş Kanunu’nda Hafta Tatili çalışmasının ispatı için Kanun’da özel bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Yargıtay, içtihatları ile hafta tatili çalışmasının ispatı konusunda açıklık getirmiştir.
Hafta tatili alacağının ispatında genel kural;
- İşçi hafta çalışması yaptığını ispatlamak,
- İşveren ise hafta tatili çalışmasının ücretinin ödendiğini ispatlamak zorundadır.
Hafta tatilinde çalışma yaptığını iddia eden işçi iddiasını;
İşyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri kayıtları ve işyeri iç yazışmaları gibi yazılı delillerle hafta tatili ücreti alacağını ispatlayabilir. Çalışma bu şekilde ispatlanamaz ise tanık deliliyle de ispatlanabilir.
Ancak hemen belirtelim ki; maaş bordrolarında işçinin imzası bulunuyor ise bu bordrolar kesin delil sayılır. Yani bordroda işçinin imzasının bulunması halinde, imzalı bordroda yer alan hafta tatili ücreti ödenmiş varsayılır.
Bordrolarda, alacağın bordroda görünenden daha fazla olduğuna ilişkin bir ihtirazı kayıt bulunuyor ise fazla kısım tanık dahil her çeşit delille ispatlanabilir. Bazı durumlarda bordro imzalı ve ihtirazı kayıtsız; ancak gerçekte yapılandan daha az hafta tatili çalışması gösteriyor olabilir. Bu durumda gerçekte yapılan çalışmanın bordrodakinden daha fazla olduğu; ancak eş değer bir yazılı belgeyle ispatlanır.
Eğer bordrolar imzasız ya da ilgili bölüm boşsa tanık dahil bütün deliller ile ispatlanabilir. Bu nedenle işçilerin bordroları imzalarken dikkat etmeleri önemlidir. Eğer bordro gerçeği yansıtmıyorsa ihtirazi kayıt koymaları; ileride dava açmaları halinde lehlerine olacaktır.
Son olarak belirtelim ki; dinlenen davacı tanığın aynı işverene karşı davası olması durumunda, tanık husumetli sayılır. Hafta tatili ücreti hesabında bu tanığın beyanları da dikkate alınmaz. Ayrıca işyerindeki çalışma düzenini bilmeyen tanıkların anlatımlarına değer verilmez.
İşveren Hafta Tatili Ücretinin Ödendiğini Nasıl İspatlar?
Hafta tatili ücretinin ödendiğinin ispat yükü işverendedir. İşveren, bu ücretin ödendiğini; imzalı bordro ve banka kayıtları gibi yazılı belgelerle ispatlayabilir. Ücretinin ödendiği tanık delili ile ispatlanamaz.
İşveren hafta tatili ücretlerinin ödendiğini ispatlayamaz ise tespit edilen hafta tatili ücretini ödemek zorunda kalacaktır.
Haftada 7 Gün Çalıştırılan İşçi Ne Yapmalı?
Ne yazık ki birçok işçi hafta tatili ücreti alamamaktadır. İşlerini kaybetmemek için bu duruma ses de çıkarmamaktadır. Ancak ücret, işçilerin en önemli hakkıdır. Hafta tatili ücreti ödenmeyen işçi, arabuluculuğa başvurabilir. Arabuluculuk sonucunda bir anlaşmaya varılamazsa hafta tatili alacağı davası açabilir. Davanın kazanılması halinde ödenmeyen hafta tatili ücretleri alınır.
Ayrıca hemen belirtelim ki işçinin, hafta tatili alacağı dışında; kıdem tazminatı alacağı, ihbar tazminatı alacağı ya da fazla mesai alacağı gibi farklı işçilik alacakları bulunabilir.
Tüm bu işlemler takip edilirken işçiler tarafından hata yapılabilir. Sonucunda ise hak kayıpları yaşanabilir. Bir hataya sebebiyet vermemek ve hak kaybına uğramamak için bir avukata danışmanız faydalı olacaktır.
Hafta Tatili Alacağı Zamanaşımı Süresi
Hafta tatili ücreti alacağı zamanaşımı süresi 5 senedir. Alacağı bulunan işçi, bu hakkını zamanaşımı süresi içerisinde talep etmelidir. Aksi takdirde alacağı zamanaşımına uğrar. Zamanaşımı süresi alacağın muaccel hale geldiği tarih itibari ile başlar. Dava ya da ıslah tarihinden geriye doğru hesaplanır.
Bir örnekle açıklamamız gerekir ise hafta tatili alacağı davası 1 Ocak 2021’de açıldı ise 1 Ocak 2016’den öncekiler zamanaşımına uğrar. Dava kısmi olarak açıldıysa ıslah tarihi dikkate alınır.
Hafta Tatili Alacağı Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
İşçi ve işveren arasında, iş ilişkisi sebebiyle doğan hukuki uyuşmazlıklara iş mahkemeleri bakmakla görevlidir. Dava işverenin yerleşim yeri mahkemesinde ya da işin yapıldığı yer mahkemesinde açılır.