Boşanma davası, evlilik birliğini hukuken sona erdirmek ve tarafların nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi haklarını yeniden düzenlemek amacıyla açılan bir dava türüdür. Anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere iki temel türü vardır.
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma, genel sebepler (örneğin evlilik birliğinin temelinden sarsılması – TMK m.166) veya özel sebepler (zina, terk, kötü muamele gibi) dayanak gösterilerek talep edilebilir. Hangi gerekçeyle açılırsa açılsın, boşanma sonucu sadece evlilik sona ermez; tarafların ekonomik ve ailevi ilişkileri de yeniden yapılandırılır.
Boşanma Davası Türleri (Anlaşmalı ve Boşanmalı)
Türkiye’de boşanma davaları iki temel şekilde açılabilir: anlaşmalı ve çekişmeli.
Tarafların uzlaşı durumuna, boşanma sebeplerine ve sürecin nasıl ilerleyeceğine göre bu iki dava türü arasında önemli farklar bulunur. Hangi davanın tercih edileceği, yalnızca hukuki gerekçelere değil, çiftin iletişim düzeyine, çocuk ve mal varlığı durumuna göre de değişebilir.
Farkları şu şekilde özetlenebilir:
| Kriter | Anlaşmalı Boşanma | Çekişmeli Boşanma |
| Evlilik Süresi | En az 1 yıl | Süre şartı yok |
| Tarafların Tutumu | Tam uzlaşı | Anlaşmazlık mevcut |
| Dava Süresi | Genellikle 1 celse (30–45 gün) | 1–3 yıl arası sürebilir |
| İspat Zorunluluğu | Yok | Delil ve tanıkla ispat gerekir |
| Mahkeme İncelemesi | Protokol ve beyan yeterli | Geniş çaplı yargılama yapılır |
1. Anlaşmalı Boşanma Davası
Anlaşmalı boşanma davası, tarafların evliliği sona erdirmek konusunda uzlaştığı durumlarda açılır. Türk Medeni Kanunu’nun 166/3. maddesine göre, anlaşmalı boşanmanın kabul edilebilmesi için bazı şartların birlikte sağlanması gerekir:
- Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır.
- Taraflar, nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi tüm konularda anlaşmış olmalıdır.
- Bu anlaşma, yazılı bir boşanma protokolü ile mahkemeye sunulmalıdır.
Hakim, tarafları duruşmada bizzat dinleyerek iradelerinin özgür şekilde oluştuğuna kanaat getirirse, tek celsede boşanma kararı verilebilir. Anlaşmalı boşanma davası, hızlı ve daha az yıpratıcı bir yol olması nedeniyle sıklıkla tercih edilir.
2. Çekişmeli Boşanma Davası
Taraflar boşanma şartlarında anlaşamıyorsa veya bir eş boşanmak istemiyorsa, süreç çekişmeli boşanma davası olarak ilerler. Bu tür davalar genellikle daha uzun sürer ve tarafların iddialarını delil ve tanıklarla ispatlaması gerekir.
Çekişmeli boşanma şu gerekçelere dayanabilir:
- Genel sebep: Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (TMK m.166/1)
- Özel sebepler: Zina, hayata kast, kötü muamele, terk, akıl hastalığı (TMK m.161–165)
Çekişmeli davalarda velayet, nafaka, tazminat ve mal paylaşımı konularında mahkeme karar verir. Bu nedenle dava dilekçesinin titizlikle hazırlanması ve sürecin hukuki olarak iyi yönetilmesi büyük önem taşır.
Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma sebepleri iki gruba ayrılır: genel ve özel nedenler. Hangi türden olursa olsun, gösterilen sebep ve dayanak, açılan davanın sürecini, ispat yükünü ve karar süresini doğrudan etkiler.
1. Genel Boşanma Sebebi: Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması
TMK madde 166’ya göre, evlilik birliği, ortak yaşamın sürdürülmesini imkânsız kılacak ölçüde temelden sarsılmışsa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Uygulamada bu sebep “şiddetli geçimsizlik” olarak bilinir.
Bu kategoriye giren nedenler;
- Yoğun çatışma,
- Güven kaybı,
- Duygusal uzaklık,
- İlgisizlik,
- Kıskançlık,
- Öfke kontrolü sorunları
gibi süreklilik taşıyan uyumsuzluklardır. Somut bir olay değil, ilişkinin bütünü değerlendirilir.
👉 Bu tür davalarda, mahkemeyi ikna edecek ölçüde ortak yaşamın sürdürülemeyeceği ispatlanmalıdır. Tanık anlatımları, yazışmalar, psikolojik değerlendirmeler bu noktada belirleyici olabilir.
2. Özel Boşanma Sebepleri: Zina, Hayata Kast, Terk vb.
Kanunda sınırlı olarak sayılmış bazı durumlar, doğrudan boşanma sebebi kabul edilir. Bu tür olaylar yaşandığında, evlilik birliğinin bozulduğu ayrıca ispat edilmeden de boşanma kararı verilebilir. Bu nedenle, özel sebepler çoğu zaman daha hızlı sonuçlanan davalara zemin oluşturur.
- Zina (aldatma): Eşlerden biri, sadakat yükümlülüğünü ihlal ederse diğer eş altı ay içinde dava açabilir. Cinsel birlikteliğin ispatı şarttır.
- Hayata kast, kötü veya onur kırıcı davranış: Fiziksel şiddet, tehdit, ağır hakaret gibi davranışlar boşanma sebebidir.
- Suç işleme veya haysiyetsiz yaşam: Suç kaydı, toplumca küçük düşürücü yaşam tarzı bu kapsamdadır.
- Terk: Eşin ortak konutu sebepsiz yere terk edip geri dönmemesi durumunda, yasal ihtardan sonra dava açılabilir.
- Akıl hastalığı: Tedavi edilemeyen ruhsal bozukluk nedeniyle evlilik yaşanamaz hale gelmişse boşanma gerekçesi oluşur.
📌 Bu sebeplerin her biri, tek başına boşanma kararı için yeterlidir.
Uygulamada Boşanmaya Sebep Sayılan Davranışlar
Yargıtay kararlarına göre, bazı davranışlar olayın içeriğine göre boşanma sebebi kabul edilebilir. Bunlar tek başına genel veya özel sebep oluşturmasa da, birlikte değerlendirildiğinde evlilik birliğini zedelediği kabul edilir.
- Eşe sürekli hakaret etmek veya küçümseyici sözler söylemek
- Sadakatsizlik imasında bulunmak veya delilsiz suçlamak
- Cinsel ilişkinin reddi veya eşe karşı cinsel baskı
- Evlilik dışı ilişki iddiaları
- Eşin doğum yaparken yanında olmamak
- Ortak konuta haciz gelmesine sebep olmak
- Eşi ailesinden veya çevresinden izole etmek
- Borçları gizlemek veya ekonomik baskı kurmak
- Üçüncü kişilerle uygunsuz iletişimler
- Evlilik dışı çocuğun varlığı
- Sürekli evi terk etme, tehditkâr davranışlar
👉 Bu davranışlar, kişiye özel somut olayda genel veya özel boşanma sebebine dönüşebilir. Bu nedenle her boşanma davası, detaylı bir olay analizine dayanmalıdır.
Boşanma Davası Açmadan Önce Bilinmesi Gerekenler
Boşanma kararı kolay verilen bir karar değildir. Ancak dava açılmadan önce atılacak adımların doğru planlanması, hem sürecin süresini hem de sonucunu doğrudan etkiler. Hangi dava türünün uygun olduğu, hangi taleplerin öne sürüleceği ve sürece nasıl hazırlanılacağı gibi konular, dava açmadan önce netleşmelidir.
1. Anlaşmalı mı Yoksa Çekişmeli mi?
İlk değerlendirilmesi gereken konu, eşlerin boşanma ve feri sonuçlarda (nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi) uzlaşma sağlayıp sağlayamadığıdır.
- Anlaşmalı boşanma, evliliği kısa sürede sona erdirmek isteyen, tüm konularda yazılı protokol ile uzlaşabilen çiftler için uygun bir yoldur. Tek celsede sonuçlanabilir.
- Taraflar arasında uzlaşma yoksa, süreç çekişmeli boşanma davası olarak yürütülür. Bu durumda eşlerden biri, belirli bir boşanma sebebine dayanarak dava açar ve bu sebebi delillerle ispat etmek zorundadır.
📌 Başvuru öncesinde, hangi dava türünün hukuki ve pratik açıdan daha uygun olduğunun değerlendirilmesi, telafisi zor kayıpların önüne geçebilir.
2. Dava Öncesi Hazırlık: Hedefi Doğru Belirlemek
Boşanma davasına başlamadan önce, sadece boşanmak isteyip istemediğinizi değil, nasıl bir sonuç hedeflediğinizi de belirlemeniz gerekir.
❓ Nafaka talep edecek misiniz?
❓Çocukların velayetini istiyor musunuz?
❓Mal paylaşımı yapılacak mı?
❓Ziynet eşyaları ya da düğün takılarıyla ilgili bir talebiniz var mı?
Bu noktada dava stratejisi oluşturulmalı, gerekli belgeler toplanmalı ve gerekirse tanık listesi hazırlanmalıdır. Avukatınızla yapacağınız detaylı ön görüşme, dava sürecinin iskeletini oluşturacaktır.
✅ Süreci doğru başlatmak, davanın ne kadar süreceği değil, ne kadar doğru yönetileceği ile ilgilidir.
3. Avukatla mı, Avukatsız mı?
Türk Hukuk Sistemi, bireylerin kendi davalarını açmalarına izin verir. Ancak boşanma davaları sadece bir ayrılık süreci değil; geleceğe dair mali, sosyal ve ailevi hakların da yeniden belirlendiği bir yargılama sürecidir.
- Anlaşmalı boşanmada dahi protokolün eksik hazırlanması, davanın reddine neden olabilir.
- Çekişmeli boşanma davalarında ise hatalı dilekçeler, eksik delil sunumu ve sürelere uyulmaması ciddi hak kayıpları doğurabilir.
📌 Bu nedenle, özellikle çekişmeli süreçlerde avukat desteği almak daha sağlıklıdır. Hukuki temsil, sürecin profesyonelce yürütülmesini sağlar ve hata payını minimize eder.
Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Boşanma davası açmak, yalnızca bir dilekçe vermekle sınırlı değildir. Davanın nasıl açılacağı, hangi belgelerin gerekeceği ve hangi mahkemenin yetkili olduğu gibi detaylar baştan doğru planlanmalıdır. Aksi takdirde dava usulden reddedilebilir veya süreç ciddi şekilde uzayabilir.
Özellikle velayet, nafaka veya mal paylaşımı gibi konular söz konusuysa, bir boşanma avukatından hukuki destek almak süreci hem hızlandırır hem de olası hataların önüne geçer.
Boşanma Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
Boşanma davalarına, görevli mahkeme olarak Aile Mahkemeleri bakar. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu görev Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından üstlenilir.
Yetki konusunda üç farklı yer mahkemesi tercih edilebilir:
✅ Davalının yerleşim yeri
✅ Davacının yerleşim yeri
✅ Eşlerin son altı ay birlikte ikamet ettikleri yer
Taraflardan biri yurt dışında yaşıyorsa, Türkiye’deki son yerleşim yerine göre yetkili mahkeme belirlenir. Yabancı eşin olduğu durumlarda da uluslararası özel hukuk hükümleri devreye girer.
Boşanma Davası İçin Gerekli Belgeler
Türkiye’de boşanma davası açmak isteyen bir kişi (yurt içinde ya da dışında) aşağıdaki belgeleri hazırlamalıdır:
📌 Temel Belgeler:
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Evlilik cüzdanı örneği
- Varsa çocukların doğum belgesi
- İddialara dayanak olan deliller (tanık listesi, mesaj kayıtları, görüntüler vs.)
- Vekaletname (avukat aracılığıyla başvurulacaksa)
📌 Anlaşmalı boşanma ise ayrıca:
- Boşanma protokolü (nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi tüm konuları içermelidir)
Belgelerin eksiksiz hazırlanması, dava sürecinin hızlanmasına ve olası hak kayıplarının önlenmesine yardımcı olur.
Boşanma Davası Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Boşanma davası, mahkemeye sunulan dilekçe ile başlatılır. Bu dilekçede sadece boşanma talebi değil, tüm ferî talepler (nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı) net şekilde belirtilmelidir.
📄 Dilekçede yer alması gereken başlıca unsurlar:
- Davacı ve davalının kimlik ve iletişim bilgileri
- Evlilik tarihi ve varsa çocuk bilgileri
- Boşanma nedeni (TMK madde 161–166’ya dayalı)
- Taleplerin açık listesi
- Delillerin özet beyanı
👉 Anlaşmalı boşanma dilekçelerinde uzlaşma konuları ve protokole atıf bulunur.
👉 Çekişmeli boşanma dilekçelerinde iddialar, deliller ve hak talepleri detaylandırılır.
Dilekçenizin doğru yazılması, davanın usulden reddedilmesini önler ve süreci hızlandırır. Özellikle anlaşmalı boşanmalarda, dilekçe ve protokolün uyumlu hazırlanması tek celsede boşanmayı mümkün kılabilir.
🔗 Örnek dilekçeler ve rehber için:
• 📖 Anlaşmalı Boşanma Dilekçesi Örneği – 2025
• 📖 Boşanma Protokolü Hazırlama Rehberi
E-Devlet Üzerinden Boşanma Davası Açılabilir mi?
Hayır. Boşanma davası, e-Devlet üzerinden açılamaz. E-Devlet yalnızca dava dosyasının takibi, duruşma tarihleri ve evrakların görüntülenmesi gibi işlemler için kullanılabilir.
📌 Davayı açmak için:
- Fiziki olarak adliyeye başvuru yapılmalı
- Veya avukat aracılığıyla UYAP sistemi üzerinden dava açılmalıdır
Eğer dava anlaşmalıysa, her iki eşin birlikte mahkemeye gitmesi ve protokolü birlikte imzalaması zorunludur. Çekişmeli davalarda ise tek tarafın başvurusu yeterlidir.
Boşanma Davası Ne Kadar Sürer, Süreç Nasıl İşler?
Boşanma davasının süresi; davanın türüne, tarafların tutumuna, delil durumuna ve mahkemelerin iş yoğunluğuna göre ciddi şekilde değişiklik gösterebilir. Özellikle çekişmeli davalarda her celse arasına aylar girebilirken, anlaşmalı davalar çok daha kısa sürede sonuçlanabilir.
✅ Anlaşmalı boşanma: Genellikle tek celsede sonuçlanır. Boşanma ortalama 1 – 3 ay içinde tamamlanabilir.
✅ Çekişmeli boşanma: Ortalama 6–7 celse sürer. Her celse arası birkaç ay olabilir. Süre genellikle 1,5 – 4 yıl, bazı durumlarda daha fazladır.
✅ İstinaf ve temyiz süreçleri devreye girerse, toplam süre 1 – 2 yıl daha uzayabilir.
Süreyi uzatan başlıca nedenler:
- Eksik delil ve tanık sunulması
- Bilirkişi, pedagog gibi uzman raporlarının gecikmesi
- Mahkeme yoğunluğu
- Taraflardan birinin davayı uzatma amacıyla kötü niyetli hareket etmesi
- Karara yapılan istinaf ya da temyiz başvuruları
Belgelerin zamanında sunulması, tanıkların hazır edilmesi ve sürecin usule uygun yürütülmesi, davanın süresini kısaltmanın en etkili yollarıdır.
Dava Aşamaları: Dilekçe, Ön İnceleme, Celse, Karar
Boşanma davası, yetkili Aile Mahkemesi’ne sunulan bir dilekçeyle başlatılır. Süreç şu şekilde ilerler:
- Dilekçeler Aşaması: Taraflar sırasıyla şu dört dilekçeyi sunar: dava dilekçesi, cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi, ikinci cevap dilekçesi.
- Ön İnceleme Duruşması: Hakim tarafları sulhe davet eder, uyuşmazlık noktalarını belirler, delil listeleri alınır.
- Tahkikat Aşaması: Tanıklar dinlenir, uzman ve bilirkişi raporları toplanır.
- Sözlü Yargılama: Taraflar son beyanlarını verir.
- Karar Aşaması: Mahkeme kısa kararı açıklar, ardından gerekçeli karar yazılır.
İlk Duruşmada Ne Olur? Hakim Neye Bakar?
Boşanma davasının ilk duruşmasında ön inceleme yapılır. Bu aşamada hakim:
- Taraflara uzlaşma ihtimali olup olmadığını sorar.
- Dava şartları ve mahkeme yetkisini inceler.
- Delil ve tanık listelerini talep eder.
- Dava dosyasının duruşmaya hazır olup olmadığını değerlendirir.
Bu duruşma, özellikle çekişmeli davalarda davanın nasıl bir seyir izleyeceğini belirleyen kritik bir adımdır.
Boşanma Davası Avukat Ücreti ve Dava Masrafları
Boşanma süreci sadece duygusal değil, aynı zamanda finansal açıdan da hazırlık gerektirir. “Boşanma davası ücreti ne kadar?” sorusunun cevabı, davanın türüne (anlaşmalı/çekişmeli), şehirdeki baro tarifelerine ve davanın içeriğine göre değişebilir.
Aşağıda, 2025 yılı itibarıyla boşanma davası açma ücreti, mahkeme harçları ve avukatlık ücretlerine ilişkin güncel bilgiler yer almaktadır. Bu veriler, Türkiye Barolar Birliği’nin Asgari Ücret Tarifesi ile baroların tavsiye niteliğindeki ücret tarifelerine dayanmakta olup; uygulamada şehre ve davanın kapsamına göre değişiklik gösterebilir.
Anlaşmalı Boşanma Avukatlık Ücreti ve Dava Masrafları (2025)
| Kalem | Tutar (TL) | Açıklama |
| Avukatlık Ücreti | ||
| TBB Avukatlık Ücreti (Alt Sınır) | 30.000 + KDV (asgari) | Türkiye Barolar Birliği tarafından belirlenen alt sınırdır; daha düşük olamaz. |
| Ankara Barosu (tavsiye) | 81.500 + KDV | Baroların şehir bazlı önerdiği ücret, uygulamada farklılık gösterebilir. |
| İstanbul Barosu (tavsiye) | 75.000 + KDV | |
| İzmir Barosu (tavsiye) | 90.016 + KDV | |
| Dava Harç ve Masrafları | ||
| Başvuru Harcı | 615,40 | Davanın açılışı sırasında yatırılır. |
| Peşin Harç | 615,40 | Yargılamaya başlanmadan önce alınır. |
| Gider Avansı | 2.000 – 2.500 | Tebligat, posta, müzekkere gibi giderleri kapsar. |
| Vekâletname Masrafı | 225 – 250 | Noter işlemleri için ödenir. |
| Toplam Dava Masrafı | 3.500 – 5.000 TL | Avukatlık ücreti hariç, ortalama harcama aralığı. |
Çekişmeli Boşanma Avukatlık Ücreti ve Masrafları (2025)
| Kalem | Tutar (TL) | Açıklama |
| Avukatlık Ücreti | ||
| TBB Avukatlık Ücreti (Alt Sınır) | 30.000 + KDV | TBB tarafından belirlenen alt sınırdır, altında ücret belirlenemez. |
| Ankara Barosu (tavsiye) | 127.250 + KDV | Barolar tarafından yayımlanan tavsiye ücret tarifeleri. |
| İstanbul Barosu (tavsiye) | 110.000 + KDV | |
| İzmir Barosu (tavsiye) | 116.364 + KDV | |
| Dava Harç ve Masrafları | ||
| Başvuru Harcı | 615,40 | Davanın başında mahkemeye yatırılır. |
| Peşin Harç | 615,40 | Yargılama başlamadan önce alınır. |
| Gider Avansı | 2.500 (ortalama) | Tebligat, müzekkere, posta vb. işlemler için kullanılır. |
| Vekâletname Masrafı | 138 | Noterde vekâletname düzenlenirken ödenir. |
| Bilirkişi Ücreti (Varsa) | 3.000 – 6.000 | Dosya içeriğine göre bilirkişi incelemesi gerekebilir. |
| Tanık ve Tebligat Giderleri | 200 – 500 | Tanık çağırma ve bildirim işlemlerine bağlı olarak değişir. |
| Toplam Dava Masrafı | 3.800 – 12.000+ TL | Avukatlık ücreti hariç, olası tüm dava masraflarını içerir. |
Çocukların Velayeti ve Kişisel İlişki
Boşanma davasında en hassas konulardan biri çocukların geleceğidir. Mahkeme, çocukların kiminle yaşayacağı, diğer ebeveynle nasıl ilişki kuracağı ve geçici düzenlemeler gibi kritik kararları verirken önceliği her zaman çocuğun üstün yararına göre belirler.
Bu kapsamda velayet, geçici velayet ve kişisel ilişki kurma hakkı olmak üzere üç temel başlık öne çıkar.
| Karar Türü | Açıklama |
| Geçici Velayet | Dava süresince çocuğun geçici olarak kimde kalacağına karar verilir. Genellikle küçük yaştaki çocuklar annede bırakılır. |
| Kesin Velayet | Boşanma kararıyla birlikte verilen kalıcı karardır. Hakim; yaşam koşulları, ebeveynin yeterliliği ve çocuğun psikolojisini dikkate alır. |
| Kişisel İlişki (Görüş Hakkı) | Velayet verilmeyen ebeveynin çocukla düzenli görüşmesini sağlar. Mahkeme, yaş ve okul durumuna göre bir takvim belirler. |
📌 Not: Görüş hakkı sadece ebeveynin değil, çocuğun da temel hakkıdır. Gerekirse görüşme şartları detaylı olarak düzenlenir (örneğin pedagog eşliğinde teslim, karakol önü vb.).
🔗 Daha Detaylı Bilgi İçin:
- 📖 Çekişmeli davalarda velayet ve kişisel ilişki hakkı
- 📖 Anlaşmalı boşanmalarda velayet protokolde nasıl düzenlenir?
Nafaka Türleri ve Şartları
Boşanma davasında nafaka, hem eşlerin hem de çocukların ekonomik güvencesi açısından kritik bir konudur. Türk Medeni Kanunu, tarafların mali durumuna göre üç temel nafaka türü düzenler: Tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası.
| Nafaka Türü | Ne Zaman Verilir? | Kim İçin? | Açıklama |
| Tedbir Nafakası | Dava süresince | Eş ve çocuk | Mahkeme, mağduriyet oluşmaması için geçici olarak hükmeder. |
| Yoksulluk Nafakası | Boşanma sonrası | Maddi kayba uğrayan eş | Kusursuz ya da daha az kusurlu eş lehine bağlanabilir. Süresiz olabilir. |
| İştirak Nafakası | Boşanma sonrası | Çocuk | Çocuğun bakım, sağlık ve eğitim giderlerini karşılamak için verilir. |
📌Not:
- Her nafaka türü için miktar ve sürenin belirlenmesinde mahkeme, tarafların gelir düzeyi, çocukların ihtiyaçları ve hayat standardını dikkate alır.
- Nafaka kararı verildikten sonra ekonomik koşullarda önemli değişiklik olursa, nafakanın artırımı veya azaltımı için mahkemeye başvurmak mümkündür.
1. Tedbir Nafakası
Boşanma davası devam ederken, ekonomik mağduriyet yaşanmaması için mahkeme tarafından geçici nafaka kararı verilebilir. Buna “tedbir nafakası” denir.
- Genellikle dava dilekçesiyle birlikte talep edilir.
- Hakim, gerekirse sosyal ve ekonomik durum raporlarını dikkate alır.
- Çocuk varsa, müşterek çocuğun masraflarını da kapsayabilir.
- Dava kesinleşene kadar geçerlidir.
- Boşanma kararı kesinleşince sona erer.
2. Yoksulluk Nafakası
Boşanma nedeniyle ekonomik olarak yoksulluğa düşecek olan eş, daha az kusurlu ya da kusursuz ise yoksulluk nafakası talep edebilir.
- Talep boşanma davası sırasında yapılmalıdır. Yoksa, sonradan ayrıca dava açmak gerekebilir.
- Hakim; gelir durumu, yaşam standardı, çocuk varsa bakım yükü gibi unsurları değerlendirir.
- Genellikle süresiz bağlanır, ancak taraflar süreli olarak da anlaşabilir.
Ne zaman sona erer?
- Nafaka alan kişi yeniden evlenirse,
- Taraflardan biri vefat ederse,
- Nafaka alan eşin yoksulluk durumu ortadan kalkarsa sona erer.
📌 Yargıtay kararlarına göre, hakkaniyete aykırı düşük nafaka miktarları mahkemece reddedilebilir.
3. İştirak Nafakası
Çocukların velayeti bir ebeveyne verildiğinde, diğer ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına katkıda bulunması gerekir. Bu katkıya iştirak nafakası denir.
- Mahkeme; çocuğun yaşı, eğitimi, sağlık durumu ve ihtiyaçlarını değerlendirerek miktarı belirler.
- Genellikle 18 yaşına kadar ödenir. Ancak çocuk eğitimine devam ediyorsa süre uzayabilir.
- Çocuğun yüksek yararı gerektiriyorsa, hakim re’sen karar verebilir.
🔗 Daha Fazla Bilgi İçin:
- 📖 Çekişmeli boşanma davalarında nafaka nasıl belirlenir?
- 📖 Anlaşmalı boşanmalarda nafaka protokolde nasıl düzenlenir?
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat
Boşanma sadece duygusal değil, aynı zamanda ekonomik sonuçlar da doğurabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesi uyarınca, kusursuz veya daha az kusurlu olan taraf, boşanmanın yol açtığı zararlar için maddi ve/veya manevi tazminat talep edebilir.
| Tazminat Türü | Kim Talep Edebilir? | Ne İçin Talep Edilir? |
| Maddi Tazminat | Kusursuz / daha az kusurlu eş | Boşanma nedeniyle uğranılan ekonomik kayıplar: gelir kaybı, hayat standardı düşüşü vb. |
| Manevi Tazminat | Kişilik hakları ihlal edilen eş | Aldatma, hakaret, şiddet gibi onur kırıcı davranışların yol açtığı duygusal zararlar |
📌 Not: Tazminat talepleri, boşanma davası sırasında ileri sürülmelidir. Aksi halde, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde ayrı bir dava ile talep edilebilir.
1. Maddi Tazminat Şartları Nelerdir?
Maddi tazminat, boşanma sonucu ekonomik kayba uğrayan eşin uğradığı zararları telafi etmek içindir. Hâkim şu unsurları dikkate alarak miktarı belirler:
- Tarafların ekonomik durumu
- Evlilik süresi
- Kusur oranı
- Yaşam standardındaki düşüş
Tazminat çoğunlukla toplu ödeme şeklinde hükmedilir. Ancak tarafların anlaşması veya hâkimin takdiriyle taksitli ödeme de mümkündür.
2. Manevi Tazminat Nasıl Talep Edilir?
Manevi tazminat, boşanma sürecinde kişilik hakları ihlal edilen eşin yaşadığı duygusal zararlar içindir. Şu durumlar bu tazminata temel olabilir:
- Zina (aldatma)
- Fiziksel veya psikolojik şiddet
- Hakaret, aşağılama
- Aile onurunun zedelenmesi
📌 Manevi tazminat sadece kusursuz veya daha az kusurlu eş tarafından talep edilebilir.
3. Tazminatla Nafaka Arasındaki Farklar
| Kriter | Tazminat | Nafaka |
| Amacı | Zararın telafisi | Geçim desteği sağlamak |
| Süre | Genellikle tek seferlik ödeme | Aylık ve düzenli |
| Türleri | Maddi ve manevi | Tedbir, yoksulluk, iştirak |
| Talep Zamanı | Boşanma davasında ya da 1 yıl içinde | Boşanma davası sırasında talep edilmeli |
🔗 Daha Fazla Bilgi İçin:
- 📖 Çekişmeli boşanma davalarında tazminat nasıl istenir?
- 📖 Anlaşmalı boşanmalarda tazminat protokolde nasıl düzenlenir?
Mal Rejimi ve Mal Paylaşımı
Boşanma, duygusal etkilerinin yanı sıra ciddi mali sonuçlar da doğurur. En kritik konulardan biri, evlilik süresince edinilen malların nasıl bölüşüleceğidir. Türk Medeni Kanunu’na göre bu süreç, “mal rejiminin tasfiyesi” olarak adlandırılır.
| Başlık | Açıklama |
| Edinilmiş Mallar | Evlilik süresince maaş, prim, birikim, taşınmaz vb. karşılık verilerek kazanılan mallar. Ortaktır. |
| Kişisel Mallar | Evlilik öncesi edinimler, miras, bağış gibi karşılıksız kazanımlar. Paylaşıma girmez. |
| Geçerli Rejim | 01.01.2002 sonrası evliliklerde “edinilmiş mallara katılma” rejimi geçerlidir. |
| Dava Süresi | Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmazsa hak düşer. |
1. Edinilmiş Mallar Nasıl Paylaşılır?
Boşanma sonrasında, malların kimde kalacağı dört temel adımda belirlenir:
- Kişisel mallar ayrılır. (Miras, evlilik öncesi mallar vs.)
- Edinilmiş mallar belirlenir. (Maaşla alınan ev, araba, banka birikimi vb.)
- Varsa borçlar düşülür.
- Kalan değer eşit olarak bölüşülür.
Edinilmiş mallara katılma rejiminde, mal kimin adına kayıtlı olursa olsun, mal paylaşımına girer. Belirleyici olan, malın ne zaman ve nasıl edinildiğidir.
📌 Örnek: Evlilik süresince maaşla alınan bir daire, tapusu kimin üzerine olursa olsun ortak mal sayılır.
2. Mal Rejimi Sözleşmesi Varsa Ne Olur?
Eşler evlenmeden önce veya evlilik sırasında noter huzurunda mal rejimi sözleşmesi yapabilir. Bu durumda uygulanacak rejim değişebilir:
| Rejim Türü | Açıklama |
| Mal Ayrılığı | Her mal kimin adına kayıtlıysa ona aittir. Ortaklık yoktur. |
| Paylaşmalı Mal Ayrılığı | Bazı mallar sınırlı şekilde paylaşılabilir. |
| Mal Ortaklığı | Tüm mallar ortak sayılır. |
📌 Not: Böyle bir sözleşme yoksa, 2002 sonrası evliliklerde “edinilmiş mallara katılma” rejimi otomatik olarak uygulanır.
3. Mal Paylaşımı Davası Ne Zaman Açılır?
- Boşanma kesinleştikten sonra açılır.
- Boşanma davası sırasında istense de bekletici mesele olarak ayrıca dosyalanır.
- Zamanaşımı süresi: 10 yıl
- Yetkili Mahkeme: Aile Mahkemesi; bulunmuyorsa Asliye Hukuk Mahkemesi
📌 Boşanma davası “evliliği” sona erdirir, mal paylaşımı ayrı bir davayla gerçekleşir.
🔗 Daha Fazla Bilgi İçin:
Ziynet Eşyaları ve Düğün Takıları
Boşanma davalarında en çok tartışmaya yol açan konulardan biri, düğünde takılan altın ve ziynet eşyalarının hangi eşe ait sayılacağıdır. Önceki yıllarda bu eşyaların doğrudan kadının kişisel malı olduğu kabul edilirdi.
Ancak Yargıtay’ın güncel kararları, bu yaklaşımı değiştirmiş durumda. Artık mahkemeler, şu kriterleri esas alarak karar veriyor:
- Takının kime takıldığı
- Takının cinsiyete özgü olup olmadığı
- Eşyaların ortak harcamalarda kullanılıp kullanılmadığı
- Taraflar arasında yazılı ya da fiili bir anlaşma olup olmadığı
- Yerel örf ve adetler
Örneğin, kadına özgü takılar (bilezik, küpe, kolye) kadına ait sayılırken; cinsiyete özgü olmayan takılar, kime takıldığına ve nasıl kullanıldığına göre değerlendiriliyor.
Düğünde bir takı kutusuna atılan ve kime ait olduğu açıkça belli olmayan ziynetler ise, aksi ispat edilmedikçe ortak mülkiyet kabul ediliyor.
| Durum | Değerlendirme |
| Kadına özgü takılar (bilezik, küpe) | Kadına ait sayılır |
| Erkeğe özgü takılar (tespih, saat) | Erkeğe ait sayılır |
| Kime takıldığı belirliyse | O kişiye ait kabul edilir |
| Sandığa atılan, karışık takılar | Aksi ispatlanmadıkça ortak mal kabul edilir |
| Ortak harcamada kullanıldığı ispatlanırsa | Bedeli geri talep edilemeyebilir |
📌 Not: Ziynet talebinde bulunulacaksa, boşanma dilekçesine açık şekilde yazılmalı ve mümkünse düğün kayıtları, tanıklar, takı listeleri gibi delillerle desteklenmelidir.
Evlilikte Takılan Takılar Nasıl Delillendirilir?
Mahkeme, takıların kim için takıldığını ve nasıl kullanıldığını aşağıdaki delillerle değerlendirir:
- Düğün videoları ve fotoğraflar
- Tanık beyanları
- Banka hareketleri ve harcama belgeleri
- Taraflar arası yazışmalar
📌 Unutmayın: Ziynet taleplerinin reddedilme riski, büyük ölçüde ispat yetersizliğinden kaynaklanır. Bu nedenle talep açık yazılmalı ve somut belgelerle desteklenmelidir.
Yurtdışında Boşanma ve Türkiye’deki Hukuki Süreç
Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları için boşanma süreci iki ayrı senaryoya ayrılır:
- Yurtdışında boşanmış olmak ve bu kararın Türkiye’de geçerli hale getirilmesi
- Bizzat Türkiye’de boşanma davası açmak (çekişmeli ya da anlaşmalı)
Her iki durumda da Türk hukuk sisteminde bazı özel prosedürler devreye girer. İşte sürecin temel başlıkları:
Yurtdışında Alınan Boşanma Kararı Türkiye’de Geçerli mi?
Hayır, otomatik olarak geçerli değildir. Türkiye’de evli görünmeye devam etmemek ve resmi kayıtlara boşanmanın işlenmesi için tanıma ve gerekirse tenfiz davası açılması gerekir.
- Tanıma davası: Boşanmanın yalnızca tescil edilmesini sağlar.
- Tenfiz davası: Boşanma kararı nafaka, tazminat gibi yükümlülükler içeriyorsa gerekir.
Gerekli Belgeler:
- Yabancı mahkeme kararının aslı ve apostilli çevirisi
- Kimlik belgesi ve tarafların vekaletnamesi
- Belgelerin Türkçeye yeminli tercümesi
👉 Ayrıca 2017 sonrası, her iki tarafın rızası varsa, mahkemeye gitmeden nüfus müdürlüğü ya da konsolosluk aracılığıyla idari tescil de yapılabilir.
Türkiye’de Boşanma Davası Açmak (Yurtdışında Yaşayanlar)
Yurtdışında yaşamak, Türkiye’de boşanma davası açmaya engel değildir.
- Konsoloslukta verilecek vekaletname ile Türkiye’deki bir avukat tüm süreci sizin adınıza yürütebilir.
- Mahkemeye fiziksel olarak gelmeden dava tamamlanabilir.
- SEGBİS gibi sistemlerle uzaktan ifade alınması da bazı mahkemelerde mümkündür.
📌 Çekişmeli boşanmalarda taraflar arasında ciddi ihtilaflar varsa süreç daha uzun sürebilir.
📌 Anlaşmalı boşanma ise protokol hazırlandığı takdirde çok daha kısa sürede sonuçlanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
❓ Boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları çoğunlukla tek celsede sonuçlanır. Çekişmeli boşanmalarda ise dava süresi; delil yoğunluğu, tanık sayısı ve tarafların tutumuna göre ortalama 1 ila 3 yıl arasında değişebilir.
❓ Boşanma davası tek celsede biter mi?
Taraflar tüm hususlarda uzlaşmışsa ve gerekli belgeler eksiksiz sunulmuşsa, anlaşmalı boşanma tek celsede sonuçlanabilir. Çekişmeli davalarda bu mümkün değildir.
❓ Açılmış bir boşanma davası geri çekilebilir mi?
Evet. Davacı taraf, ilk duruşma görülmeden önce feragat dilekçesi sunarak davayı sonlandırabilir.
❓ Yurtdışındaki boşanma Türkiye’de geçerli mi?
Yabancı mahkemeden alınan boşanma kararları Türkiye’de kendiliğinden geçerli sayılmaz. Tanıma ve gerekirse tenfiz davası açılarak Türk hukuk sistemine uygun hale getirilmelidir.
❓ Anlaşmalı boşanma mı çekişmeli boşanma mı daha avantajlı?
Anlaşmalı boşanma, sürecin kısa sürmesi ve masrafların azalması açısından daha avantajlıdır. Ancak taraflar arasında uzlaşma yoksa çekişmeli süreç kaçınılmazdır.
❓ Boşanma davası masraflarını kim öder?
Her eş kendi avukatlık ücretini öder. Yargılama giderleri ise kusur durumuna ve mahkeme kararına göre taraflar arasında paylaştırılır.
❓ Avukatsız boşanma davası açmak mümkün mü?
Evet, mümkündür. Ancak özellikle çekişmeli davalarda uzman bir avukattan hukuki destek alınması, hak kayıplarını önleme açısından önemlidir.
❓ Boşanma davası e-Devlet’ten açılabilir mi?
Hayır. Boşanma davası yalnızca mahkemeye fiziki başvuru yoluyla veya avukat aracılığıyla açılabilir.
❓ Mal ayrılığı sözleşmesi boşanmada ne işe yarar?
Evlilik öncesinde veya sırasında yapılan mal rejimi sözleşmesi, mal paylaşımının ne şekilde yapılacağını belirler. Bu da boşanma sürecinde ihtilafları azaltabilir.
❓ Boşanma sürecinde evde kim kalır?
Mahkeme, geçici tedbir kararıyla taraflardan birinin ortak konutta kalmasına karar verebilir. Bu karar verilirken çocuğun üstün yararı ve şiddet iddiaları dikkate alınır.
❓ Çocuğun velayeti boşanma sonrası kime verilir?
Velayet hakkı, çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimi göz önüne alınarak verilir. Küçük yaşlardaki çocuklarda genellikle anne lehine karar verilir, ancak bu mutlak bir kural değildir.
❓ Kadın boşanma davası açarsa, erkek kabul etmezse ne olur?
Boşanma davaları tek taraflı olarak da açılabilir. Erkek kabul etmese dahi, dava çekişmeli olarak ilerler ve mahkeme kararı ile boşanma gerçekleşebilir.
❓ Erkek hangi gerekçelerle boşanma davası açabilir?
Zina, fiziksel şiddet, terk, akıl hastalığı veya evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi Türk Medeni Kanunu’nda sayılan yasal nedenlere dayanarak erkek de boşanma davası açabilir.
❓ Kadın nafaka talebinde bulunmak için ne yapmalı?
Boşanma dilekçesinde açık şekilde nafaka talebinde bulunulmalı; talep yoksulluk, iştirak veya tedbir nafakası türlerine göre ayrıntılandırılmalıdır.
❓ Boşanma dilekçesi nasıl yazılır?
Dilekçede; taraf bilgileri, boşanma nedeni, varsa çocuk bilgileri, talepler ve deliller açıkça belirtilmelidir. Usule uygun yazılmış bir dilekçe, dava sürecini doğrudan etkiler.
❓ En kolay boşanma sebepleri nelerdir?
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması en sık başvurulan genel boşanma nedenidir. Ayrıca uzun süre ayrı yaşama ve anlaşmalı boşanma da süreci kolaylaştıran yollardır.
❓ Boşanma davasını kimin açtığı önemli mi?
Davanın kim tarafından açıldığından çok, iddiaların delillendirilmesi ve hukuki gerekçelerin sağlamlığı önemlidir. Avantaj, dava açan tarafa değil, ispatlayabilene geçer.
Hukuki Uyarı ve Kaynakça
📌 Bu içerik, bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki danışmanlık yerine geçmez. Her boşanma davası kendine özgüdür. Detaylı hukuki değerlendirme için bir avukattan danışmanlık alınması gerekir.
Kaynaklar