Emeklilik tazminatı ya da emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı eski 1475 saylı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu madde doğrultusunda işçiler belirli nedenlere dayanarak, kıdem tazminatı alacak şekilde işten ayrılabilir. Emeklilik, yaşlılık ya da malullük; bu sebeplere örnektir. Kıdem tazminatı; işçinin haklı nedenle işten ayrılması ya da haklı bir neden olmaksızın işten çıkartılması halinde alacağı bir tazminat türüdür. Toplam çalışma yılı ve son brüt ücretin çarpılması ile bulunur. Kıdem tazminatına hak kazanılan haklı nedenlerden biri de emeklilik nedeniyle işten ayrılmadır.
Emeklilik Tazminatı Nedir?
Emekli tazminatı veya diğer adıyla emekli tazminatı, emekli olma şartlarını taşıyan işçilerin; bu duruma dayanarak istifa etmeleri halinde aldıkları bir tazminattır. Emekli tazminatı aslında kıdem tazminatıdır. Şartları ve hesaplaması da kıdem tazminatı ile aynıdır. Eski iş kanununun 14. Maddesinde düzenlenmiştir.
Emeklilik İçin İşten Ayrılan Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
Emekli olma şartlarını taşıyan işçiler, emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alabilir. İş kanununa tabi bir sözleşme ile çalışan işçiler, kıdem tazminatı için gereken diğer şartları da taşımaları halinde bu tazminata hak kazanır.
Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılma Şartları
Emeklilik nedeniyle işten ayrılma şartları, toplam çalışma süresi ve prim günü sayısına bağlıdır. Bu süreler, ilk işe başlama tarihi 08.09.1999 tarihinden önce ve sonra olan kişiler için ayrı ayrı düzenlenmiştir.
- 08.09.1999 tarihinden önce işe başlayanlar, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü doldurmaları halinde kıdeme hak kazanır.
- 08.09.1999 tarihinden sonra işe başlayanlar, 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın toplam 7000 prim gününe sahip olmaları halinde kıdem tazminatını alabilir.
- Malulen emeklilikte ise 1800 prim günü ve en az 10 yıl sigortalılık süresi aranır. Ancak, başkasının sürekli bakımına muhtaç kişiler için 10 yıllık süre aranmaz. Yalnızca 1800 prim gününe sahip olması yeterlidir.
Gerekli prim günü ve sigortalılık süresine sahip olan işçi, SGK’dan alacağı emekliliğe hak kazanır yazısı ile emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alabilir. Bu evrak işverene sunulmalı ve dilekçede emeklilik nedeniyle işten ayrılma durumu izah edilmelidir. Herhangi bir hak kaybına uğramamak adına, alanında tecrübeli bir avukata ile danışarak hareket etmek faydalı olacaktır.
Emekli Olurken Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?
Kıdem tazminatı, haksız şekilde işten çıkarılmak ya da emeklilik veya askerlik görevi gibi haklı nedenlerle istifa edilmesi halinde ödenir. İşçi açısından birçok haklı nedenle fesih imkanı bulunmaktadır. Kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması, ücretlerin eksik veya düzensiz ödenmesi gibi sebepler buna örnektir.
Emekliliğe hak kazanmak da işçi açısından bir haklı fesih nedenidir. Yaş şartı haricinde; prim günü ve sigortalılık süresini dolduran işçi, bu sebebe dayanarak işten ayrılabilir ve kıdem tazminatı alabilir. Emeklilik tazminatı olarak da bilinen bu durum, aslında kısmi emekliliktir. Yani, işçi yaş şartını taşımıyor ise emekli maaşı alamaz. Ancak, diğer iki şartı taşıyor ise emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı hakkı bulunur.
Emekliliğe hak kazanan işçi, öncelikle SGK’ya başvurmalı ve emekliliğe hak kazanır yazısı almalıdır. Devamında ise işverene yazılı bir dilekçe ile emeklilik nedeniyle işten ayrılacağını ve kıdem tazminatını istediğini belirtmelidir. SGK’dan alınan emeklilik yazısı, istifa dilekçesine ek olarak konulmalıdır. Bu bildirimin noter kanalıyla gerçekleştirilmesi ileride ispat açısından faydalıdır.
Emeklilik Nedeniyle Kıdem Tazminatı Kaç Defa Alınır?
SGK, işçilere en fazla iki kez emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı almaya hak kazanır yazısı verir. Emeklilik tazminatı alan kişi, tekrar çalışmaya başlar ve 1 senesini doldurursa kıdem tazminatına hak kazanır. Fakat, emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi; bu sebebe dayanarak en fazla 2 kez kıdem tazminatı alabilir. Emeklilik tazminatı dışında, farklı haklı sebeplere dayanarak tazminat almaya bir engel yoktur. Şartların taşınması halinde birçok kez kıdem tazminatı alınabilir.
Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan ihbar Tazminatı Alabilir Mi?
İş akdini her ne sebeple olursa olsun kendi fesheden işçi, ihbar tazminatı alamaz. İhbar tazminatı alabilmek için iş akdinin karşı tarafça feshedilmesi gerekir. Bu nedenle, emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alınsa da ihbar tazminatı alınamaz.
Emekli Olan Kişinin Kıdem Tazminatını Kim Öder?
Emeklilik tazminatı, işveren tarafından ödenir. İşçinin o iş yerindeki toplam çalışma süresi baz alınır. Son giydirilmiş brüt ücret ile toplam çalışma süresi üzerinden kıdem tazminatı hesaplaması yapılır. Tazminatı ödenmeyen işçinin, kıdem tazminatı davası açma hakkı bulunur. Ancak şunu da dile getirelim ki; kıdem tazminatı davası oldukça bilgi ve deneyim gerektiren bir alandır. Gerekli hukuki bilgi olmaksızın dava açılması halinde hak kayıpları ile karşı karşıya kalınabilir.
Emeklilik Tazminatı Hesaplama
Emeklilik tazminatı hesaplamasında, kıdem tazminatını hesaplarken uygulanan yöntem uygulanır. Çünkü emekli tazminatı, niteliği itibariyle aslında kıdem tazminatıdır. Buna göre, işçinin son giydirilmiş brüt ücreti ve o iş yerindeki çalışılan süre dikkate alınacaktır. Örneğin, işçinin son brüt ücreti 8.000 TL ve iş yerindeki toplam çalışma süresi 10 yıl olsun. Bu durumda işçi; 8.000×10=80.000 TL kıdem tazminatı alacaktır. Ancak hesaplama yaparken, giydirilmiş brüt ücret kavramını iyi bilmek gerekir. Ayrıca, işçinin çalıştığı süre 10 yıl gibi düz bir sayı olmayabilir. Geri kalan ay ve gün süresi de kıdem tazminatı hesaplama da dikkate alınır. Bu nedenle hesaplamanın bir iş mahkemesi avukatı ile yapılması daha sağlıklı sonuç verecektir.
3600’den Emekli Olunca İşsizlik Maaşı Alınır Mı?
İlk işe başlama tarihi 08.09.1999 tarihinden önce olanlar, 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresini doldurunca emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alır. Emekli olduktan sonra başka bir işte çalışmak yasak değildir. İşçi, emekli olsa dahi farklı bir işte çalışabilir. Ancak, kanunda 3600 ile emekli olan kişilerin, işsizlik parası alacağına dair bir düzenleme bulunmaz. Bu nedenle, emeklilik tazminatı alan kişi; çalışmadığı zamanlara ilişkin olarak işsizlik parası alamaz.
Emekli Olan İşçinin Kıdem Tazminatı Ne Zaman Ödenir?
Kanunda emekli olan işçiye tazminatın ne zaman ödeneceği belirtilmemiştir. Ancak şu da vardır ki; işçinin kıdem tazminatı ve diğer hakları, işten çıkartıldığında derhal ödenmelidir. Tazminatın ödemesi peşin olarak iş çıkışıyla birlikte yapılmalıdır.
Emekli Olan Kişi Hangi Tazminatları Alır?
Emekli olan kişi, başta kıdem tazminatı olmak üzere; hak kazandığı ve ödenmeyen tüm işçilik alacaklarını alır. Ödenmeyen fazla mesai ücretleri, UBGT ücretleri ya da kullanmadığı yıllık izinlerin ücretleri bunlara örnektir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere, emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı alınsa da emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçinin ihbar tazminatı hakkı bulunmaz. Ödenmeyen işçi alacakları bulunan kişi, bir iş avukatı ile hukuki yollara başvurabilir. Davayı kazanması halinde, ödenmeyen tüm tazminatlarını alır.
Emeklilik Sebebiyle İşten Ayrılma Kodu
İşçinin, iş yerinden hangi sebeple ayrıldığı; SGK’ya işveren tarafından bildirilir. İşten ayrılma sebepleri, işten ayrılma kodları ile belirlenmiştir. SGK özlük dosyası ile bütün bu bilgiler muhafaza altına alınır. İşçinin sosyal haklarına etki etmesi nedeniyle bu kodların büyük önemi vardır. İşten ayrılma kodu, yargılama sırasında delil olarak değerlendirilecektir. Malulen emeklilik 09 koduyla, yaşlılık nedeniyle emeklilik 08 koduyla, diğer nedenlerle emekliliğe hak kazanacak şekilde işten ayrılan işçiler için 14 kod ile SGK’ya bildirimi yapılır.
Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kişi Farklı Bir İşte Çalışabilir Mi?
Emekliliğe hak kazanan kişi, emekli olduktan sonra tekrar işe girebilir ve çalışabilir. Çalışma hakkı Anayasa ile koruma altına alınmıştır. Bu hak, kimse tarafından engellenemez.
Emeklilik Sebebiyle İşten Ayrılma Dilekçesi
Emeklilik tazminatı almak isteyen kişiler, SGK tarafından düzenlenen emeklilik yazısını temin etmelidir. Başvuru bu belge ile yapılır. İşverene hitaben yazılan iş akdinin feshi dilekçesi ve SGK’dan alınan emeklilik yazısı ile işlemler başlar. İşçi emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı almak için dilekçe verirken, ihbar süresini beklemek zorunda değildir. Bu işlemin noter aracılığı ile ihtar çekerek yapılması faydalı olacaktır.